Κανένα από τα ιδρυτικά έγγραφα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν προτείνει έναν αυστηρό και περιοριστικό ορισμό του πολιτισμού, αφήνοντας στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών και των πολιτών να τον ορίσουν, με βάση την εθνική, τοπική και ατομική τους ευαισθησία. Η νομική βάση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη», του μόνου προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ασχολείται ειδικά με τη στήριξη του πολιτισμού, παρέχει, ωστόσο, έναν ανοικτό ορισμό του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα.

• Μάθετε περισσότερα για αυτόν τον ανοικτό ορισμό.

Βάσεις αρμοδιότητας της ΕΕ στον τομέα του πολιτισμού

Το προοίμιο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) αναφέρεται στην άντληση έμπνευσης «από την πολιτιστική, τη θρησκευτική και την ανθρωπιστική κληρονομιά της Ευρώπης». Διευκρινίζει επίσης ότι ένας από τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι «να σέβεται τον πλούτο της πολιτιστικής και γλωσσικής της πολυμορφίας και [να] μεριμνά για την προστασία και ανάπτυξη της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς» (άρθρο 3 της ΣΕΕ). Επιπλέον, το άρθρο 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) αναγνωρίζει ότι η αρμοδιότητα της ΕΕ στον τομέα του πολιτισμού είναι να «αναλαμβάνει δράσεις για να υποστηρίζει, να συντονίζει ή να συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών».

• Μάθετε περισσότερα για τη δράση της ΕΕ στον τομέα του πολιτισμού — άρθρο 167 της ΣΛΕΕ.

Στήριξη του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα

Με τα επιμέρους κράτη μέλη της ΕΕ να είναι αρμόδια για τις δικές τους πολιτικές στον τομέα του πολιτισμού, ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων. Σε αυτές περιλαμβάνονται ο αντίκτυπος των ψηφιακών τεχνολογιών, τα μεταβαλλόμενα μοντέλα πολιτιστικής διακυβέρνησης και η ανάγκη στήριξης του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα ως προς την καινοτομία.

Η Επιτροπή υλοποιεί τις δράσεις της σύμφωνα με τα στρατηγικά έγγραφα για την πολιτιστική συνεργασία, καθώς και τις προτεραιότητές της, που καθορίζονται για μια συγκεκριμένη θητεία της Επιτροπής.

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο κοινωνικός και οικονομικός ρόλος του πολιτισμού αναγνωρίζεται στην ευρύτερη χάραξη πολιτικής και στις δράσεις της ΕΕ, η Επιτροπή ασχολείται με ορισμένα βασικά θέματα. Διασφαλίζει επίσης ότι ο πολύπλοκος χαρακτήρας του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα αντικατοπτρίζεται στη σχετική νομοθεσία της ΕΕ.

Η Επιτροπή βοηθά επίσης τα κράτη μέλη να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις των κρίσεων και τυχόν προκλήσεων στις οποίες η συντονισμένη αντίδραση της ΕΕ θα μπορούσε να αποδειχθεί επωφελής.

Επιτροπή και πολιτισμός — ηγεσία και αρμόδιες υπηρεσίες

Η κ. Mariya Gabriel είναι επί του παρόντος η επίτροπος που είναι αρμόδια για τον πολιτιστικό και τον δημιουργικό τομέα. Εντολή της είναι να διασφαλίσει την πλήρη υλοποίηση της νέας ευρωπαϊκής ατζέντας για τον πολιτισμό και να προωθήσει τους κλάδους της δημιουργίας και το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη». Το χαρτοφυλάκιό της περιλαμβάνει επίσης την καινοτομία, την έρευνα, την εκπαίδευση και τη νεολαία.

Η αρμόδια για τον πολιτισμό υπηρεσία της Επιτροπής είναι η Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού (ΓΔ EAC). Η ΓΔ EAC προωθεί τη δράση σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα αυτό, καλύπτοντας τον πολιτιστικό και τον δημιουργικό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της πολιτιστικής κληρονομιάς, αναπτύσσει πολιτικές που βασίζονται σε συλλεγόμενα δεδομένα και στοιχεία και διαχειρίζεται το πρόγραμμα της ΕΕ για τον πολιτισμό — το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη».

Ορισμένες άλλες υπηρεσίες της Επιτροπής που ασχολούνται με θέματα που συνδέονται με τον πολιτιστικό και τον δημιουργικό τομέα είναι οι εξής:

• Γενική Διεύθυνση Επικοινωνιακών Δικτύων, Περιεχομένου και Τεχνολογιών (ΓΔ CONNECT)
• Γενική Διεύθυνση Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜΜΕ (ΓΔ GROW)
• Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΔ RTD) 

Θέματα που άπτονται του πολιτισμού καλύπτονται και σε διάφορες άλλες πολιτικές και προγράμματα που διαχειρίζονται άλλες υπηρεσίες της Επιτροπής, όπως η απασχόληση ή η τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη.