Skip to main content

Culture and Creativity

Il-ġlieda kontra t-traffikar ta’ beni kulturali

Oġġetti kulturali ta’ spiss huma ta’ importanza kulturali, artistika, storika u xjentifika kbira. Madankollu, ħafna drabi jkunu soġġetti għal kriminalità, inklużi s-sakkeġġ, is-serq u t-traffikar. Dan għandu impatt devastanti fuq il-wirt kulturali ġewwa u barra l-UE, b’mod partikolari f’żoni ta’ kriżi u ta’ kunflitt.

It-traffikar ta’ beni kulturali huwa l-importazzjoni, l-esportazzjoni u t-trasferiment illegali tas-sjieda ta’ proprjetà kulturali (oġġetti ta’ importanza għall-arkeoloġija, il-prestorja, l-istorja, il-letteratura, l-arti jew ix-xjenza). Dan jista’ jieħu forom differenti, pereżempju

  • serq minn istituzzjonijiet tal-wirt kulturali jew kollezzjonijiet privati
  • serq ta’ siti arkeoloġiċi
  • spostament ta’ artefatti minħabba gwerra

Sabiex il-wirt kulturali jiġi protett b’mod effiċjenti kontra t-traffikar illeċitu, huma meħtieġa qafas leġiżlattiv sod, kooperazzjoni internazzjonali u bażi solida ta’ evidenza u proġetti mmirati tajjeb.

Pjan ta’ Azzjoni tal-UE kontra t-traffikar ta’ beni kulturali

L-indirizzar ta’ dan il-fenomenu kriminali intrinsikament transnazzjonali kumpless jirrikjedi rispons imfassal apposta fil-livell tal-UE, kif huwa stabbilit fl-Istrateġija tal-UE dwar l-Unjoni tas-Sigurtà 2020-2025 u fl-Istrateġija tal-UE biex Tiġi Miġġielda l-Kriminalità Organizzata 2021-2025.

Fit-13 ta’ Diċembru 2022, il-Kummissjoni Ewropea ppreżentat il-pjan ta’ azzjoni tal-UE kontra t-traffikar ta’ beni kulturali. Dan il-pjan ta’ azzjoni għandu l-għan li jiskoraġġixxi lill-kriminali b’mod effettiv, li jindirizza t-theddid għas-sigurtà li qed jevolvi u li jipproteġi l-wirt kulturali fl-UE u lil hinn minnha. Il-pjan ta’ azzjoni jibni fuq l-attività eżistenti tal-UE u jindirizza l-isfidi attwali permezz ta’: it-titjib tal-prevenzjoni u l-identifikazzjoni tar-reati mill-parteċipanti fis-suq u mill-istituzzjonijiet tal-wirt kulturali; it-tisħiħ tal-infurzar tal-liġi u tal-kapaċitajiet ġudizzjarji; u t-tisħiħ tal-kooperazzjoni internazzjonali, inkluż mal-pajjiżi ta’ oriġini u ta’ tranżitu ta’ beni kulturali f’kunflitti u kriżijiet.

 

Qafas leġiżlattiv tal-UE

Il-Parlament Ewropew u d-Direttiva tal-Kunsill2014/60/UE dwar ir-ritorn ta' oġġetti kulturali mneħħija illegalment mit-territorju ta' Stat Membru introduċew arranġamenti li jippermettu lill-Istati Membri tal-UE jiżguraw ir-ritorn ta’ oġġetti kulturali fit-territorju tagħhom li tneħħew bi ksur tal-miżuri nazzjonali.

Ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 116/2009 dwar l-esportazzjoni ta’ oġġetti kulturali jiżgura kontrolli uniformi fil-fruntieri esterni tal-UE. Dan jagħmlu billi jissuġġetta l-esportazzjonijiet għall-preżentazzjoni ta’ liċenzja tal-esportazzjoni. L-individwi jistgħu jiksbu dan id-dokument permezz tal-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri. Dan id-dokument huwa validu fl-UE kollha.

Ir-Regolament (UE) 2019/880 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-17 ta’ April 2019 dwar l-introduzzjoni u l-importazzjoni ta’ beni kulturali jipprovdi regoli dwar l-importazzjonijiet fl-UE ta’ beni kulturali esportati mill-pajjiż ta’ oriġini tagħhom.

Kooperazzjoni internazzjonali

Diversi strumenti jirregolaw il-ġlieda kontra t-traffikar illeċitu ta’ oġġetti kulturali fuq livell internazzjonali. L-aktar importanti minn dawn l-istrumenti hu l-Konvenzjoni tal-UNESCO tal-1970 dwar il-Mezzi ta' Projbizzjoni u ta' Prevenzjoni tal-Importazzjoni, tal-Esportazzjoni u tat-Trasferiment Illeċiti tas-Sjieda tal-Proprjetà Kulturali.

UNESCO

L-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) hija sieħba affidabbli u b’esperjenza tal-UE fil-ġlieda kontra l-kummerċ illeċitu ta’ oġġetti kulturali, li implimentat diversi proġetti ffinanzjati mill-UE:

L-involviment tas-suq tal-arti Ewropea fil-ġlieda kontra t-traffikar illeċitu ta’ proprjetà kulturali

Dan il-proġett pprovda taħriġ dwar id-diliġenza dovuta, il-politiki u r-regolamenti eżistenti fil-livell internazzjonali u tal-UE kif ukoll dwar ir-rwol tal-pulizija u d-dwana u t-traffikar illeċitu u reati relatati.

Sett ta’ għodod għall-Ġudikatura Ewropea u l-infurzar tal-liġi

Fl-2018, l-UE u l-UNESCO kkooperaw fuq proġett li kellu l-għan li jipprovdi t-taħriġ tal-awtoritajiet ġudizzjarji u tal-infurzar fl-Istati Membri għall-identifikazzjoni, l-investigazzjoni u l-kooperazzjoni dwar it-traffikar illeċitu. Bħala parti mill-proġett il-koorganizzaturi ppubblikaw sett ta’ għodod għall-Ġudikatura Ewropea u l-infurzar tal-liġi.

Il-Protezzjoni tal-Wirt Kulturali u d-Diversità f’Emerġenzi Kumplessi għall-Istabbiltà u l-Paċi

Dan il-proġett kellu l-għan li jistabbilizza u jissalvagwardja b’mod urġenti l-popolazzjoni u l-wirt kulturali tal-Iraq, il-Libja, is-Sirja u l-Jemen.

Azzjoni interreġjonali u trażversali biex tissaħħaħ il-ġlieda kontra t-traffikar illeċitu ta’ proprjetà kulturali

Dan il-proġett indirizza l-benefiċjarji fl-Istati Membri tal-UE, il-pajjiżi ta’ qabel l-adeżjoni tal-Balkani tal-Punent u l-pajjiżi sħab tal-Istrument Ewropew ta’ Viċinat (ENI) tan-Nofsinhar.

Il-proġett saħħaħ il-ħiliet ta’ professjonisti ewlenin u stimula sinerġiji ġodda fost firxa wiesgħa ta’ professjonisti:

  • rappreżentanti mill-awtoritajiet tal-wirt kulturali u l-mużewijiet
  • professjonisti fis-settur bankarju
  • il-media
  • il-ġudikatura u l-uffiċjali tal-infurzar tal-liġi
  • l-impjegati taċ-ċivil għall-ministeri rilevanti.

Kooperazzjoni ma’ korpi internazzjonali oħra

L-UE taħdem ma’ korpi internazzjonali oħra involuti fil-protezzjoni tal-wirt kulturali:

  • il-Kunsill tal-Ewropa
  • Kunsill Internazzjonali tal-Mużewijiet:
  • l-Interpol
  • l-Unidroit
  • Organizzazzjoni Dinjija Doganali

Konsolidazzjoni ta’ bażi solida ta’ networks ta’ evidenza u informazzjoni

Studju tal-2019 dwar il-kummerċ illeċitu ta’ oġġetti kulturali jikkontribwixxi għal fehim aħjar tal-kummerċ illeċitu ta’ oġġetti kulturali fl-Ewropa.

L-istudju jipprovdi għarfien dwar id-diversi aspetti ta’ din il-kwistjoni, bħas-sorsi, it-tranżitu u d-destinazzjonijiet ta’ oġġetti kkummerċjalizzati illeċitament. Dan jixħet dawl fuq ir-rotot, ix-xejriet tat-traffikar u l-operazzjonijiet ta’ kummerċ illeċitu, kif ukoll l-atturi involuti.

L-awturi tal-istudju jiddiskutu approċċi biex jitkejjel il-volum ta’ dan il-kummerċ illeċitu. Huma jesploraw ir-reazzjonijiet tal-ġustizzja kriminali nazzjonali u internazzjonali għat-traffikar ta’ beni kulturali. Fl-istess ħin, huma jidentifikaw ukoll l-isfidi li jiffaċċjaw l-awtoritajiet rilevanti tal-infurzar tal-liġi meta jimplimentaw reazzjonijiet effettivi.

Proġetti magħżulali għaddejjin bħalissa

PITCHER - Il-Prevenzjoni tat-Traffikar Illeċitu tal-Wirt Kulturali: Riżorsi Edukattivi

L-UE tappoġġja l-ħolqien ta’ materjal tat-tagħlim dwar il-protezzjoni tal-wirt kulturali permezz tal-programm Erasmus+. L-objettiv ġenerali tal-proġett PITCHER huwa li jfassal u jittestja sett ta’ riżorsi edukattivi miftuħa għall-kapaċità tal-edukaturi li jħejju esperjenzi ġodda ta’ tagħlim li jappoġġjaw il-ġlieda kontra s-sakkeġġ u t-traffikar illeċitu ta’ oġġetti kulturali.

Tliet proġetti rċevew għotja taħt ir-Raggruppament 2 “Kultura, kreattività u soċjetà inklużiva” tal-Programm Orizzont Ewropa għas-snin 2023-2025

ENIGMA - napprovaw is-salvagwardja, il-protezzjoni u l-ġestjoni tal-provenjenza tal-wirt kulturali

ENIGMA għandha tikseb eċċellenza fil-protezzjoni tal-beni kulturali u l-artefatti minn theddid ikkaġunat mill-bniedem billi tikkontribwixxi għall-identifikazzjoni, it-traċċabbiltà, u r-riċerka dwar il-provenjenza tal-beni kulturali kif ukoll billi tissalvagwardja u timmonitorja siti ta’ wirt fil-periklu. L-objettivi ta’ ENIGMA tfasslu biex jgħinu lill-partijiet ikkonċernati involuti jwieġbu aħjar għal din il-problema kumplessa u multidimensjonali, u jingranaw kollaborazzjoni attiva billi jrawmu u jippermettu l-interkonnessjoni tal-bażijiet tad-data, u l-użu bbażat fuq l-evidenza ta’ miżuri preventivi.

AURORA - Rikonoxximent u Traċċar Uniċi tax-Xogħlijiet tal-Arti permezz ta’ data kodifikata kimika, apparat minjaturizzat u alleanza tal-blockchain

Il-proġett AURORA għandu l-għan li juri kif l-immarkar kimiku, l-apparat minjaturizzat, it-teknika ta’ skennjar fil-fond tal-arti, il-pjattaformi bbażati fuq cloud u blockchain jistgħu jiġu kkombinati biex tinħoloq kontromiżura kosteffettiva, mhux distruttiva u mhux invażiva kontra attivitajiet illegali filwaqt li jiġu ppreservati l-artikli. It-teknoloġiji riċerkati u implimentati fl-AURORA se jikkonverġu f’għodda diġitali li tippermetti lill-partijiet ikkonċernati rilevanti, lin-negozjanti tal-arti, lill-kuraturi, lid-djar tal-irkant, lis-servizzi loġistiċi, u lill-aġenti tal-infurzar jivverifikaw faċilment l-awtentiċità u l-provenjenza tax-xogħol tal-arti, li jippermettu t-traċċar tal-moviment tal-oġġetti tal-arti.

ANCHISE - L-applikazzjoni ta’ Soluzzjonijiet ġodda għall-protezzjoni tal-Wirt Kulturali permezz ta’ Impenn Innovattiv, Xjentifiku, Soċjali u Ekonomiku

Meta tinqasam il-metodoloġija tan-networking mar-riżultati innovattivi tal-iżviluppi tat-teknoloġiji l-ġodda (3D/fotogrammetrija għall-monitoraġġ tas-sit, l-inġinerija tad-data u l-IA għall-identifikazzjoni tal-oġġetti ta’ kontroll tal-fruntieri u l-protezzjoni tal-ġbir tal-patrimonju, il-firma tal-fluworexxenza spettrali għall-awtentikazzjoni tal-oġġetti), ANCHISE se toħloq sett operazzjonali ta’ għodod applikabbli għall-kuntesti Ewropej u replikabbli f’sitwazzjonijiet oħra barra mill-pajjiż. L-għan tal-proġett huwa li jġib soluzzjonijiet koordinati għall-ħtiġijiet ewlenin eżistenti fil-qasam tal-protezzjoni tal-wirt kulturali: 1) Nifhmu, 2) Nipprevenu 3) Naġixxu, 4) Insewwu.

Proġetti tal-passat

NETCHER

L-idea tal-proġett “NETCHER – NETwork u Pjattaforma diġitali għat-Tisħiħ u l-Bini mill-Ġdid tal-Wirt Kulturali” bdiet tissawwar wara l-attakki terroristiċi f’Pariġi fi tmiem l-2015. L-investigazzjonijiet kriminali wrew li t-traffikar ta’ antikitajiet huwa sors ewlieni ta’ finanzjament għat-terroriżmu internazzjonali.

Il-parteċipanti ta’ dan il-proġett waqqfu network Ewropew ta’ operaturi rilevanti u karta ta’ prattiki tajba għall-Ewropa kollha biex jiġġieldu b’mod effiċjenti t-traffikar illeċitu ta’ antikitajiet. L-UE ffinanzjat dan il-proġett permezz tal-Programm Orizzont 2020.