It-traffikar ta’ beni kulturali huwa l-importazzjoni, l-esportazzjoni u t-trasferiment illegali tas-sjieda ta’ proprjetà kulturali (oġġetti ta’ importanza għall-arkeoloġija, il-prestorja, l-istorja, il-letteratura, l-arti jew ix-xjenza). Dan jista’ jieħu forom differenti:
- serq minn istituzzjonijiet tal-wirt kulturali jew kollezzjonijiet privati
- serq ta’ siti arkeoloġiċi
- spostament ta’ artefatti minħabba gwerra
Sabiex il-wirt kulturali jiġi protett b’mod effiċjenti kontra t-traffikar illeċitu, huma meħtieġa qafas leġiżlattiv sod, kooperazzjoni internazzjonali u bażi solida ta’ evidenza u proġetti mmirati tajjeb.
Qafas leġiżlattiv tal-UE
Il-Parlament Ewropew u d-Direttiva tal-Kunsill2014/60/UE dwar ir-ritorn ta' oġġetti kulturali mneħħija illegalment mit-territorju ta' Stat Membru introduċew arranġamenti li jippermettu lill-Istati Membri tal-UE jiżguraw ir-ritorn ta’ oġġetti kulturali fit-territorju tagħhom li tneħħew bi ksur tal-miżuri nazzjonali.
Ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 116/2009 dwar l-esportazzjoni ta’ oġġetti kulturali jiżgura kontrolli uniformi fil-fruntieri esterni tal-UE. Dan jagħmlu billi jissuġġetta l-esportazzjonijiet għall-preżentazzjoni ta’ liċenzja tal-esportazzjoni. L-individwi jistgħu jiksbu dan id-dokument permezz tal-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri. Dan id-dokument huwa validu fl-UE kollha.
Ir-Regolament (UE) 2019/880 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-17 ta’ April 2019 dwar l-introduzzjoni u l-importazzjoni ta’ beni kulturali jipprovdi regoli dwar l-importazzjonijiet fl-UE ta’ beni kulturali esportati mill-pajjiż ta’ oriġini tagħhom.
Kooperazzjoni internazzjonali
Diversi strumenti jirregolaw il-ġlieda kontra t-traffikar illeċitu ta’ oġġetti kulturali fuq livell internazzjonali. L-aktar importanti minn dawn l-istrumenti hu l-Konvenzjoni tal-UNESCO tal-1970 dwar il-Mezzi ta' Projbizzjoni u ta' Prevenzjoni tal-Importazzjoni, tal-Esportazzjoni u tat-Trasferiment Illeċiti tas-Sjieda tal-Proprjetà Kulturali.
UNESCO
L-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) hija sieħba affidabbli u b’esperjenza tal-UE fil-ġlieda kontra l-kummerċ illeċitu ta’ oġġetti kulturali, li timplimenta diversi proġetti ffinanzjati mill-UE:
L-involviment tas-suq tal-arti Ewropea fil-ġlieda kontra t-traffikar illeċitu ta’ proprjetà kulturali
Dan il-proġett implimentat mill-UNESCO pprovda taħriġ dwar id-diliġenza dovuta, il-politiki u r-regolamenti eżistenti fil-livell internazzjonali u tal-UE kif ukoll dwar ir-rwol tal-pulizija u d-dwana u t-traffikar illeċitu u reati relatati.
Skopri aktar dwar il-proġett.
Sett ta’ għodod għall-Ġudikatura Ewropea u l-infurzar tal-liġi
L-Unjoni Ewropea kkooperat mal-UNESCO fl-2018 dwar it-taħriġ tal-awtoritajiet ġudizzjarji u tal-infurzar fl-Istati Membri għall-identifikazzjoni, l-investigazzjoni u l-kooperazzjoni dwar it-traffikar illeċitu. Il-proġett organizza moduli ta’ taħriġ dwar il-prevenzjoni u l-investigazzjoni tal-kriminalità relatata mal-proprjetà kulturali għall-gruppi professjonali rilevanti (inklużi l-pulizija u l-uffiċjali tad-dwana).
Bħala parti mill-proġett il-koorganizzaturi ppubblikaw sett ta’ għodod għall-Ġudikatura Ewropea u l-infurzar tal-liġi.
Skopri aktar dwar il-proġett.
Il-Protezzjoni tal-Wirt Kulturali u d-Diversità f’Emerġenzi Kumplessi għall-Istabbiltà u l-Paċi
Il-proġett kellu l-għan li jippermetti l-istabbilizzazzjoni u s-salvagwardja urġenti tal-wirt kulturali tal-Iraq, il-Libja, is-Sirja u l-Jemen kif ukoll il-popolazzjoni tagħhom.
Skopri aktar dwar il-proġett.
Azzjoni interreġjonali u trażversali biex tissaħħaħ il-ġlieda kontra t-traffikar illeċitu ta’ proprjetà kulturali
L-għan ġenerali tal-inizjattiva huwa li jitnaqqas it-traffikar illeċitu ta’ proprjetà kulturali fl-UE u lil hinn minnha. Dan il-proġett, implimentat mill-UNESCO, jindirizza lill-benefiċjarji
- fl-Istati Membri tal-UE
- fil-pajjiżi kandidati għall-adeżjoni tal-Balkani tal-Punent
- fil-pajjiżi sħab tal-Istrument Ewropew ta’ Viċinat (ENI) tan-Nofsinhar.
Il-proġett isaħħaħ il-ħiliet ta’ professjonisti ewlenin u jistimula sinerġiji ġodda fost firxa wiesgħa ta’ professjonisti:
- rappreżentanti mill-awtoritajiet tal-wirt kulturali u l-mużewijiet
- professjonisti fis-settur bankarju
- il-media
- il-ġudikatura u l-uffiċjali tal-infurzar tal-liġi
- l-impjegati taċ-ċivil għall-ministeri rilevanti.
Sib aktar informazzjoni fuq is-sit web tal-UNESCO.
Kooperazzjoni ma’ korpi internazzjonali oħra
L-UE taħdem ma’ korpi internazzjonali oħra involuti fil-protezzjoni tal-wirt kulturali:
- il-Kunsill tal-Ewropa
- l-Unidroit
- l-Interpol
- l-Organizzazzjoni Dinjija Doganali
Konsolidazzjoni ta’ bażi solida ta’ networks ta’ evidenza u informazzjoni
Studju tal-2019 dwar il-kummerċ illeċitu ta’ oġġetti kulturali jikkontribwixxi għal fehim aħjar tal-kummerċ illeċitu ta’ oġġetti kulturali fl-Ewropa.
L-istudju jipprovdi għarfien dwar id-diversi aspetti ta’ din il-kwistjoni, bħas-sorsi, it-tranżitu u d-destinazzjonijiet ta’ oġġetti kkummerċjalizzati illeċitament. Dan jixħet dawl fuq ir-rotot, ix-xejriet tat-traffikar u l-operazzjonijiet ta’ kummerċ illeċitu, kif ukoll l-atturi involuti.
L-awturi tal-istudju jiddiskutu approċċi biex jitkejjel il-volum ta’ dan il-kummerċ illeċitu. Huma jesploraw ir-reazzjonijiet tal-ġustizzja kriminali nazzjonali u internazzjonali għat-traffikar ta’ beni kulturali. Fl-istess ħin, huma jidentifikaw ukoll l-isfidi li jiffaċċjaw l-awtoritajiet rilevanti tal-infurzar tal-liġi meta jimplimentaw reazzjonijiet effettivi.
Proġetti magħżula
NETCHER
L-idea tal-proġett “NETCHER – NETwork u Pjattaforma diġitali għat-Tisħiħ u l-Bini mill-Ġdid tal-Wirt Kulturali” bdiet tissawwar wara l-attakki terroristiċi f’Pariġi fi tmiem l-2015. L-investigazzjonijiet kriminali wrew li t-traffikar ta’ antikitajiet huwa sors ewlieni ta’ finanzjament għat-terroriżmu internazzjonali.
Il-parteċipanti ta’ dan il-proġett waqqfu network Ewropew ta’ operaturi rilevanti u karta ta’ prattiki tajba għall-Ewropa kollha biex jiġġieldu b’mod effiċjenti t-traffikar illeċitu ta’ antikitajiet. L-UE tiffinanzja dan il-proġett permezz tal-Programm Orizzont 2020.
Skopri aktar dwar il-proġett STORM.
Riżorsi utli oħra dwar it-traffikar illeċitu
- L-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO)
- Il-Konvenzjoni tal-Kunsill tal-Ewropa dwar ir-Reati marbutin mal-Proprjetà Kulturali
- Kunsill Internazzjonali tal-Mużewijiet: Il-Ġlieda kontra t-Traffiku Illeċitu
- Il-Kunsill Internazzjonali għall-Monumenti u għas-Siti
- INTERPOL: it-traffikar ta’ oġġetti illeċiti u l-falsifikazzjoni
- L-Organizzazzjoni Dinjija Doganali