Skip to main content

Culture and Creativity

Relazzjonijiet kulturali internazzjonali

Pins fil-forma tal-bandiera tal-UE fuq globu

F’konformità mat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-UE, l-Unjoni Ewropea (UE) hija impenjata li tippromwovi l-kultura varjata tal-Ewropa fir-relazzjonijiet internazzjonali tagħha. L-UE hija parti mill-Konvenzjoni tal-UNESCO tal-2005 dwar il-Protezzjoni u l-Promozzjoni tad-Diversità tal-Espressjonijiet Kulturali, li hija l-leġiżlazzjoni ewlenija f’dan il-qasam.

Mill-2007, il-promozzjoni tal-kultura bħala element vitali fir-relazzjonijiet internazzjonali tal-UE kienet waħda mit-tliet objettivi ewlenin tal-Aġenda Ewropea għall-Kultura. Din id-dedikazzjoni ġġeddet bħala parti mill-Aġenda Ewropea Ġdida għall-Kultura tal-2018.

L-istrateġija esterna tal-UE għall-kultura

Sabiex tfassal strateġija effettiva għar-relazzjonijiet kulturali, il-Kummissjoni

  • wettqet proċess ta’ mmappjar u konsultazzjoni fuq skala kbira f’54 pajjiż fil-kuntest tal-Azzjoni Preparatorja “Kultura fir-Relazzjonijiet Esterni tal-UE”, b’appoġġ minn istituti u organizzazzjonijiet kulturali. Dan wassal għal sensiela ta’ rapporti tal-pajjiżi u rapport u rakkomandazzjonijiet finali dwar kif għandu jiġi żviluppat l-approċċ strateġiku għall-kultura fil-livell tal-UE.
  • ikkonsultat lill-partijiet ikkonċernati ewlenin dwar il-valur miżjud, l-objettivi possibbli u l-prinċipji li jirfdu approċċ aktar strateġiku għall-kultura fir-relazzjonijiet esterni tal-Unjoni

Dan ħejja t-triq għall-pubblikazzjoni tal-Komunikazzjoni Konġunta “Lejn strateġija tal-UE għal relazzjonijiet kulturali internazzjonali”, il-pedament tal-kooperazzjoni kulturali internazzjonali tal-UE. L-istrateġija għandha tliet għanijiet ewlenin:

1. L-isfruttar tal-potenzjal tal-kultura u tal-kreattività għal żvilupp soċjali u ekonomiku sostenibbli

Il-kultura hija sors ta’ tkabbir inklużiv u ħolqien ta’ impjiegi u l-kummerċ globali fil-prodotti kreattivi kompla jespandi f’dawn l-aħħar snin, minkejja l-inċertezza ekonomika.

2. Il-promozzjoni tal-paċi u l-ġlieda kontra r-radikalizzazzjoni permezz tad-djalogu interkulturali

Id-djalogu interkulturali jista’ jibni u jippromwovi l-fehim fi ħdan u bejn is-soċjetajiet. Dan jgħin biex jintwera l-valur tad-diversità kulturali u d-drittijiet tal-bniedem.

3. It-tisħiħ tal-kooperazzjoni dwar il-wirt kulturali

Il-wirt kulturali huwa espressjoni importanti tad-diversità kulturali li jistħoqqilha protezzjoni apposta. L-UE jista’ jkollha rwol importanti fis-salvagwardja tal-wirt kulturali madwar id-dinja billi tipprovdi taħriġ, żvilupp tal-ħiliet u attivitajiet ta’ trasferiment tal-għarfien lil pajjiżi sħab.

L-involviment tal-partijiet ikkonċernati kollha fl-istrateġija l-ġdida huwa essenzjali għas-suċċess tagħha u għandhom rwol attiv. Il-partijiet ikkonċernati huma

  • gvernijiet minn pajjiżi sħab
  • organizzazzjonijiet kulturali lokali u s-soċjetà ċivili
  • il-Kummissjoni
  • is-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna
  • il-Parlament Ewropew
  • istituzzjonijiet oħra tal-UE
  • l-Istati Membri tal-UE u l-istituti kulturali tagħhom 

Ispirati minn dan il-qafas, diversi atturi appellaw għal approċċ strateġiku għall-kultura fir-relazzjonijiet esterni tal-UE

ll-kooperazzjoni reġjonali

L-UE trawwem kooperazzjoni kulturali u djalogu politiku ma’ pajjiżi barra l-UE permezz ta’ gruppi reġjonali, organizzazzjonijiet internazzjonali u relazzjonijiet personalizzati ma’ pajjiżi individwali.

Il-pajjiżi kandidati u l-pajjiżi kandidati potenzjali

Il-programm Ewropa Kreattiva tal-UE jappoġġja s-setturi kulturali u kreattivi tal-Ewropa. Ir-reġjun kollu jipparteċipa fis-sottoprogramm Kultura ta’ Ewropa Kreattiva.

L-Istrument għall-Assistenza ta’ Qabel l-Adeżjoni (IPA) jappoġġja lill-Balkani tal-Punent fit-tħejjija tagħhom għall-adeżjoni mal-UE u jiffaċilita l-kooperazzjoni transfruntiera, billi jikkombina l-appoġġ bilaterali u reġjonali. Eżempji ta’ azzjonijiet taħt dan l-istrument jinkludu s-Sejħa ddedikata għal proġetti ta’ kooperazzjoni kulturali mal-Balkani tal-Punent u l-ġlieda konġunta kontra t-traffikar ta’ oġġetti kulturali fil-Balkani tal-Punent, implimentati b’mod konġunt mill-UE u l-UNESCO.

L-istrument ta’ Assistenza Teknika u Skambju ta’ Informazzjoni (TAIEX) u l-programm ta’ Ġemellaġġ.

Interreg B, li jappoġġja l-kooperazzjoni transnazzjonali. Tlieta mill-programmi tiegħu jkopru parzjalment il-Balkani tal-Punent (ADRION, DANUBE u Balkan-Mediterran).

Il-Pajjiżi tal-Viċinat Ewropew

Il-kooperazzjoni kulturali hija parti mill-Politika Ewropea tal-Viċinat (PEV) tal-UE, li tkopri l-pajjiżi li ġejjin: l-Alġerija, l-Armenja, l-Ażerbajġan, il-Belarussja, l-Eġittu, il-Georgia, il-Ġordan, Iżrael, il-Libanu, il-Libja, il-Marokk, il-Moldova, il-Palestina, is-Sirja, it-Tuneżija, u l-Ukrajna.

Il-proġetti kulturali huma ffinanzjati mill-Istrument Ewropew ta’ Viċinat u Sħubija ( ENPI).  Dan l-istrument jinkludi programmi ta’ kooperazzjoni bilaterali, reġjonali u transkonfinali, l-Istrument ta’ Assistenza Teknika u Skambju ta’ Informazzjoni (TAIEX), u l-programm ta’ Ġemellaġġ.

Il-Programm Ewropa Kreattiva 2014-20 tal-UE żviluppa kollaborazzjoni billi ppermetta lill-pajjiżi jipparteċipaw bis-sħiħ, dment li jkunu ġew issodisfati l-kundizzjonijiet meħtieġa. L-Armenja, il-Georgia, il-Moldova, it-Tuneżija u l-Ukrajna saru membri tal-programm.

Is-Sħubija tan-Nofsinhar

Ir-relazzjonijiet tal-UE mar-reġjun huma ggwidati mill-Kunsens Ewropew dwar l-Iżvilupp, l-Istrateġija Globali tal-UE u l-Politika Ewropea tal-Viċinat riveduta. Id-Dokument ta’ Strateġija Reġjonali tan-Nofsinhar 2014-2020 jelenka l-bini ta’ din is-sħubija bħala wieħed mill-objettivi tiegħu, b’enfasi speċifika fuq l-appoġġ għas-soċjetà ċivili u fuq opportunitajiet imtejba għal skambji u kuntatti bejn il-persuni, b’enfasi partikolari fuq iż-żgħażagħ. Waħda mill-prijoritajiet tal-Programm Indikattiv Pluriennali Reġjonali tan-Nofsinhar hija l-bini tar-reżiljenza u l-promozzjoni tal-istabbiltà, inklużi l-kultura u ż-żgħażagħ.

Dan wassal għall-finanzjament ta’ programm ġdid għall-appoġġ taż-żgħażagħ u l-kultura fil-Viċinat tan-Nofsinhar. Il-komponent taż-żgħażagħ jippromwovi l-parteċipazzjoni attiva taż-żgħażagħ fil-bini ta’ soċjetajiet inklużivi u demokratiċi permezz tal-proġett SAFIR. Il-komponent tal-kultura jappoġġja l-kultura bħala vettur għall-impjiegi, id-demokratizzazzjoni, it-tolleranza, u r-reżiljenza fir-reġjun. Qabel l-2018, il-programm reġjonali Med-Culture akkumpanja 9 pajjiżi sħab tan-Nofsinhar tal-Mediterran fl-iżvilupp u t-titjib tal-politiki u l-prattiki kulturali relatati mas-settur tal-kultura.

Is-Sħubija tal-Lvant

Is-Sħubija tal-Lvant tal-UE tipprovdi qafas għall-kooperazzjoni kulturali taħt il-Pjattaforma multilaterali 4 “Kuntatti bejn in-nies”.

Il-programm EU4Culture għandu l-għan li jsaħħaħ ir-rabtiet bejn il-kultura, it-tkabbir ekonomiku u l-promozzjoni tad-djalogu u l-esperjenzi interkulturali.

Il-Programm Kulturali tas-Sħubija tal-Lvant appoġġja l-isforzi ta’ riforma tal-politika kulturali tas-sħab fil-livell tal-gvern u għen biex itejjeb il-professjonaliżmu tal-operaturi fis-setturi kulturali u kreattivi. Flimkien mal-attivitajiet tiegħu ta’ bini tal-kapaċità, il-Programm appoġġja bosta proġetti b’enfasi fuq ir-riforma tal-politika kulturali.

Il-pajjiżi fil-fażi tal-iżvilupp

L-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs), li huma prodott tal-Aġenda 2030 tan-NU, għandhom l-għan li jagħmlu l-iżvilupp sostenibbli realtà għal kulħadd.  Il-kultura tikkontribwixxi għal diversi SDGs; billi taġixxi kemm bħala faċilitatur kif ukoll bħala komponent importanti fl-iżvilupp tal-bniedem, il-kultura tista’ tikkontribwixxi għal

  • it-tkabbir ekonomiku u l-ħolqien tal-impjiegi
  • il-promozzjoni tad-djalogu interkulturali
  • ir-rispett għad-drittijiet tal-bniedem u l-valuri demokratiċi
  • l-iżvilupp ta’ soċjetà ċivili attiva
  • il-prevenzjoni tal-kunflitti
  • l-inklużjoni soċjali

F’konformità mal-Kunsens tagħha dwar l-Iżvilupp, l-UE inkludiet attivitajiet fil-qasam tal-kultura f’ħafna mill-ħidma ta’ żvilupp tagħha. Taħt il-Qafas Finanzjarju Pluriennali 2014-2020, l-Unjoni Ewropea investiet €300 miljun f’azzjonijiet li jiżviluppaw kooperazzjoni fi sħubijiet kulturali, b’mod partikolari permezz tal-Istrument tal-Kooperazzjoni għall-Iżvilupp, l-Istrument Ewropew ta’ Viċinat, il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp u Orizzont 2020. 

Proġetti reċenti huma mmirati lejn ir-riabilitazzjoni tal-wirt kulturali u t-turiżmu, il-promozzjoni ta’ opportunitajiet ta’ xogħol u l-iżvilupp tal-ħiliet; l-appoġġ għall-industriji kulturali u kreattivi u l-governanza tagħhom għall-iżvilupp soċjoekonomiku; id-djalogu interkulturali, il-libertà tal-espressjonijiet u d-drittijiet kulturali għall-koeżjoni soċjali, it-tolleranza, iċ-ċittadinanza, il-paċi u l-istabbiltà.

Il-finanzjament ġej minn programmi bħall-programm il-ġdid tal-Kultura AKP-UE “Lejn industrija kulturali vijabbli” (€40 miljun), CREATIFI - Inizjattiva ta’ Finanzjament tal-Industrija Kreattiva (€20 miljun ), TransCultura, programm għall-kooperazzjoni dwar il-wirt kulturali fil-Karibew (€15-il miljun) u oħrajn.

Il-kollokju internazzjonali “Kultura għall-Futur”, organizzat mill-Kummissjoni Ewropea fis-16-18 ta’ Ġunju 2019 fi Brussell, ra l-adozzjoni tal-"Manifesto Culture for the Future - A vision of creativity, innovation & dialogue for inclusive development” (Il-Manifest Kultura għall-Futur - Viżjoni tal-kreattività, l-innovazzjoni id-djalogu għall-iżvilupp inklużiv).

Is-Sħab Strateġiċi

Barra minn hekk, l-UE għandha 10 sħubijiet strateġiċi: l-Afrika t’Isfel, il-Brażil, iċ-Ċina, il-Ġappun, l-Indja, l-Istati Uniti, il-Kanada, il-Messiku, ir-Repubblika tal-Korea (il-Korea t’Isfel) u r-Russja.

Il-Korea t’Isfel

Il-Protokoll UE-Korea dwar il-Kooperazzjoni Kulturali ġie konkluż fl-2009 fil-qafas tal-Ftehim ta’ Kummerċ Ħieles bejn l-UE u l-Korea. Il-Protokoll jistabbilixxi qafas li fih iż-żewġ Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiffaċilitaw l-iskambju f’attivitajiet, oġġetti u servizzi kulturali, inkluż fis-settur awdjoviżiv, u biex itejbu l-kundizzjonijiet li jirregolaw dawn l-iskambji.

Skont il-Protokoll, l-UE u l-Korea stabbilixxew Kumitat dwar il-Kooperazzjoni Kulturali biex jissorvelja l-implimentazzjoni tiegħu. Il-laqgħat isiru darba fis-sena fl-UE u fil-Korea alternattivament u ffukaw fuq il-kooperazzjoni fil-qasam tal-arti tal-ispettaklu (l-UE mistieden tal-unur fil-Suq tal-Arti tal-Ispettaklu f’Seoul 2018), l-arkitettura (il-Premju tal-Arkitettura tat-Talent għaż-Żgħażagħ), il-kooperazzjoni bejn il-bliet (Kapitali Ewropej tal-Kultura), il-wirt kulturali, u s-settur awdjoviżiv.

Iċ-Ċina

Il-kooperazzjoni maċ-Ċina fil-qasam tal-kultura ġiet organizzata prinċipalment taħt id-Djalogu ta’ Livell Għoli bejn il-Persuni. L-aħħar edizzjoni ta’ dan id-djalogu fl-2017 kienet tinkludi Forum dwar il-Kooperazzjoni bejn il-Kapitali Ewropej tal-Kultura (ECoC) u l-Ibliet Kulturali tal-Asja tal-Lvant (CCEA), ibbażat fuq studju tal-UE.

Inizjattivi oħra maċ-Ċina jinkludu

  • il-proġett kummerċjali II bejn l-UE u ċ-Ċina, li appoġġja d-djalogu politiku dwar l-industriji kulturali u kreattivi permezz tal-iskambju tal-aħjar prattiki
  • Immappjar Konġunt tal-Pajsaġġ Kulturali u Kreattiv bejn l-UE u ċ-Ċina

L-Organizzazzjonijiet internazzjonali

L-UNESCO

L-UE u l-Istati Membri kollha tagħha huma partijiet għall-Konvenzjoni tal-UNESCO tal-2005 dwar id-Diversità tal-Espressjonijiet Kulturali. Il-Konvenzjoni sservi bħala qafas għall-politika tal-UE dwar il-kultura fir-relazzjonijiet esterni tagħha, inklużi l-kummerċ u l-kooperazzjoni għall-iżvilupp.

L-UE u l-UNESCO ħarġu dikjarazzjoni konġunta li tafferma mill-ġdid il-valuri kondiviżi inklużi r-rispett għad-dinjità u d-drittijiet tal-bniedem, il-libertà, id-demokrazija, l-ugwaljanza, l-istat tad-dritt u, fuq kollox, id-dritt għal-libertà tal-espressjoni. L-UNESCO kienet sieħeb attiv għas-Sena Ewropea tal-Wirt Kulturali 2018 u bħalissa qed timplimenta diversi proġetti tal-UE fil-qasam tal-wirt kulturali.    

Il-Kunsill tal-Ewropa

Il-Kunsill tal-Ewropa huwa sieħeb internazzjonali importanti għall-UE, b’mod partikolari fis-settur tal-wirt kulturali. Il-Kunsill tal-Ewropa kien ukoll sieħeb attiv għas-Sena Ewropea tal-Wirt Kulturali 2018. Il-proġetti konġunti li għaddejjin jinkludu "The Faro Way”: parteċipazzjoni msaħħa fil-wirt kulturali, li tippromwovi l-prinċipji tal-Konvenzjoni Qafas tal-Kunsill tal-Ewropa dwar il-Valur tal-Wirt Kulturali għas-Soċjetà (il-Konvenzjoni ta’ Faro, 2005) u l-Jiem Ewropej tal-Wirt.

Il-kultura u l-kummerċ

Il-Kummissjoni tiżgura li l-aspetti kulturali jitqiesu fin-negozjati kummerċjali multilaterali u bilaterali kollha tal-UE u li s-servizzi awdjoviżivi jiġu esklużi minn kwalunkwe negozjati bħal dawn.
Pereżempju, l-UE kkonkludiet il-Protokoll dwar il-Kooperazzjoni Kulturali fil-qafas tal-Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika bejn l-UE u l-CARIFORUM. Il-Protokoll għandu l-għan li jippromwovi aktar l-iskambji kulturali u awdjoviżivi fi ħdan oqfsa speċifiċi ta’ kooperazzjoni, f’konformità mad-dispożizzjonijiet ewlenin tal-Konvenzjoni tal-UNESCO (l-Artikolu 16 dwar it-trattament preferenzjali għall-artisti, l-oġġetti kulturali u s-servizzi tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw).
Il-Kummissjoni Ewropea tappoġġja proġetti kulturali u awdjoviżivi ma’ pajjiżi mhux tal-UE permezz tal-Programm Ewropa Kreattiva tagħha.

L-inizjattivi trasversali u l-premjijiet u l-pjattaformi kulturali mmexxija mill-UE

L-azzjonijiet preparatorji tal-Ispazji Ewropej tal-Kultura huma implimentati mill-EUNIC (Istituti Nazzjonali tal-UE għall-Kultura), bil-għan li jiġu identifikati mudelli ta’ kollaborazzjoni innovattivi bejn l-atturi Ewropej u lokali f’pajjiżi terzi, li jappoġġjaw proġetti kulturali rilevanti għall-kuntest lokali. Pereżempju, il-proġett “The Grid” fl-Istati Uniti huwa kooperazzjoni bejn l-EUNIC Silicon Valley, id-Delegazzjoni tal-UE f’Washington D.C. u diversi sħab. The Grid jinkorpora l-ħsieb tal-arti fl-iżvilupp ta’ teknoloġiji ġodda u jagħti bidu għal konverżazzjoni bejn artisti, teknoloġisti, u dawk li jfasslu l-politika mill-Ewropa, Silicon Valley u lil hinn minnha. L-Urban Cult Lab‘Africa ilaqqa’ sitt “fab labs” – laboratorji ta’ fabbrikazzjoni diġitali – fl-Afrika tal-Punent flimkien biex jiddisinjaw flimkien avvenimenti kulturali inklużi residenzi tal-artisti, avvenimenti u wirjiet diretti.

Ġiet stabbilita Pjattaforma tad-Diplomazija Kulturali tal-UE biex tipprovdi pariri dwar il-politika kulturali esterna, tiffaċilita n-networking, twettaq attivitajiet mal-partijiet ikkonċernati kulturali u tiżviluppa programmi ta’ taħriġ għat-tmexxija kulturali. Abbażi tal-esperjenza ta’ erba’ snin bil-Pjattaforma tad-Diplomazija Kulturali, f’April 2020 tnediet Pjattaforma ta’ Relazzjonijiet Kulturali b’firxa globali. Din ġiet implimentata minn konsorzju mmexxi mill-Istitut Goethe flimkien mal-IETM - Network internazzjonali għall-arti tal-ispettaklu kontemporanja, l-Università ta’ Sienna u l-Fondazzjoni Kulturali Ewropea.

Il-Premjijiet tat-Arkitettura tat-Talent għaż-Żgħażagħ (YTAA) huma implimentati mill-Fondazzjoni Mies van der Rohe bl-appoġġ ta’ Ewropa Kreattiva u tilqa’ l-parteċipazzjoni ta’ ċerti pajjiżi Asjatiċi u Latin-Amerikani. Il-premju jirrikonoxxi t-talent ta’ arkitetti, urbanisti u pajsaġġisti gradwati reċentement, u jiffaċilita l-interazzjoni tagħhom mal-partijiet ikkonċernati ewlenin tas-settur fl-Ewropa.

Fl-aħħar nett, id-Delegazzjonijiet u l-Uffiċċji tal-UE huma sħab kruċjali fil-bini ta’ kooperazzjoni u sħubiji mal-partijiet ikkonċernati kulturali fil-pajjiżi li huma bbażati fihom.   Id-Delegazzjonijiet tal-UE jistgħu jgħinu fl-identifikazzjoni tal-ħtiġijiet u l-opportunitajiet lokali, filwaqt li jiżguraw li l-azzjonijiet jaqblu mal-kuntesti kulturali lokali, kif ukoll jinvolvu lill-popolazzjoni lokali filwaqt li fl-istess ħin iservu l-objettivi strateġiċi tal-UE. Il-punti fokali kulturali fid-Delegazzjonijiet tal-UE qed jirċievu taħriġ dwar id-dimensjoni kulturali tal-iżvilupp u r-relazzjonijiet esterni biex ixerrdu aħjar l-aħjar prattiki. 

L-Istrument ta' Viċinat, ta' Kooperazzjoni għall-Iżvilupp u ta' Kooperazzjoni Internazzjonali (NDICI) futur se jkun l-għodda finanzjarja ewlenija tal-UE biex jikkontribwixxi għall-qerda tal-faqar u għall-promozzjoni tal-iżvilupp sostenibbli, tal-prosperità, tal-paċi u tal-istabbiltà għall-2021-27 u se tinkludi appoġġ għas-setturi kulturali u kreattivi.

Il-programm Ewropa Kreattiva, l-uniku programm tal-UE li jiffoka esklussivament fuq l-appoġġ tas-setturi kulturali u kreattivi, se jkun miftuħ sa ċertu punt għall-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi fl-2021-27.