Βασικά στοιχεία

Αρχιτεκτονικά γραφεία: Studio Donna Van Milligen Bielke· Ard De Vries Architecten και Piet Oudolf (αρχιτέκτονας τοπίου)

Κύριος χορηγός: Δήμος Groningen

Έτος ολοκλήρωσης: 2022

Υλικά: λευκό και μαύρο σκυρόδεμα, επένδυση λευκού αλουμινίου, τούβλα

Συνολική έκταση: 2 600 m2  

Βραβεία: Βραβείο ΒΝΑ Κτίριο της χρονιάς 2023

Γενικές πληροφορίες για την πόλη

Για χρόνια, οι θεατρικές ομάδες και οι ομάδες χορού ήταν διασκορπισμένες σε ολόκληρη την πόλη. Το 2018 ο δήμος προκήρυξε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την ανάθεση της κατασκευής ενός νέου κτιρίου το οποίο θα στέγαζε τις τέσσερις ομάδες σε έναν χώρο, για να τους προσφέρει μια μόνιμη και επίσημη διεύθυνση σε μια πρώην βιομηχανική ζώνη, στο σταυροδρόμι μεταξύ του παλιού και του νέου Groningen.

Η περιγραφή του De Kunstwerf (αυλή των τεχνών) περιλάμβανε 4 χωριστούς κλειστούς χώρους για τις πρόβες των διαφόρων θεατρικών ομάδων και ομάδων χορού, με αυστηρές απαιτήσεις όσον αφορά τον θόρυβο. Ο κάθε επιμέρους χώρος θα έπρεπε να έχει τη δική του κουζίνα, μπροστινή πόρτα και γραφείο.  

Οι συμμετέχοντες στον διαγωνισμό έπρεπε να λάβουν υπόψη τα απομεινάρια του παρελθόντος αυτού, τα οποία περιλαμβάνουν μια σειρά εργατικών κατοικιών, έναν μεγάλο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής (ο οποίος ήδη φιλοξενεί μια πασίγνωστη ομάδα χορού), μια έπαυλη και έναν μικρό προθάλαμο εισόδου, και είναι κατασκευασμένα με καφέ τούβλα με διακοσμητικά στοιχεία από πέτρα και κόκκινα τούβλα.

Το έργο ανταποκρίνεται στις φιλοδοξίες του Groningen για αρχιτεκτονική υψηλής ποιότητας, ενώ λαμβάνει υπόψη και τις περικοπές του κρατικού προϋπολογισμού για τις θεατρικές ομάδες και τις ομάδες χορού.

Λύση

Το έργο που επιλέχθηκε πρότεινε την οργάνωση των ζητούμενων χώρων και εγκαταστάσεων γύρω από μια σειρά κήπων στον προαύλιο χώρο, οι οποίοι θα συνδέονται μεταξύ τους. Ως εκ τούτου, η καρδιά του De Kunstwerf δεν είναι το ίδιο το κτίριο, αλλά ο εσωτερικός κήπος, ο οποίος έχει σχεδιαστεί ως μια αλληλουχία δημόσιων χώρων που προσκαλεί το κοινό να κοιτάξει στο εσωτερικό του και ενθαρρύνει την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία μεταξύ των ομάδων.

Το νέο κτίριο ενσωματώνεται αρμονικά στα ιστορικά κτίρια που προϋπήρχαν, προσφέροντας ένα όμορφο πέρασμα με εκλεπτυσμένες γωνιές και χώρους ξεκούρασης. Το κεντρικό αμφιθέατρο, που βρίσκεται μεταξύ όλων των ομάδων, χρησιμεύει ως κεντρικός χώρος συγκέντρωσης του κοινού.  

Στις άκρες του χώρου όπου δεν υπάρχουν κτίρια, οι αρχιτέκτονες πρόσθεσαν στοές και περιστύλια για να κλείσουν οπτικά την περίμετρο. Είναι στρωμένες με τούβλα, ώστε να εξασφαλίζεται κάποια συνέχεια με τον ιστορικό ιστό, και ανοίγουν τον χώρο στον περιβάλλοντα αστικό ιστό.

Οι αρχιτέκτονες αντιμετώπισαν δύο σημαντικούς περιορισμούς. Πρώτον, λόγω της εξόρυξης αερίου στην περιοχή, το Groningen είναι επιρρεπές σε σεισμούς. Δεύτερον, οι χώροι όπου θα γίνονται οι πρόβες έπρεπε να έχουν ηχομόνωση μεταξύ τους, αλλά και σε σχέση με τους γείτονες. Τελικά, επέλεξαν χαλύβδινο σκελετό (αρκετά ευλύγιστο ώστε να αντέχει στις σεισμικές δονήσεις) με επένδυση από παχύ σκυρόδεμα για υψηλή ηχομονωτική απόδοση.

Κριτήρια υψηλής ποιότητας (πλαίσιο, αίσθηση του χώρου, πολυμορφία, ομορφιά)

• Το έργο εξισορροπεί με έξυπνο τρόπο πολλά ενδιαφέροντα ταυτόχρονα και δίνει μια χωροταξική και υλική απάντηση σε διάφορες προκλήσεις: ενσωματώνει το νέο κτίριο αρμονικά με τα ιστορικά κτίρια και τον αστικό ιστό· καθιστά δυνατές συνέργειες μεταξύ των καλλιτεχνικών ομάδων· ανοίγει τον χώρο στην πόλη· προσφέρει προβολή στις ομάδες· αποτρέπει την ηχορύπανση και είναι σχεδιασμένο με αντισεισμική προστασία.
• Η οπτική γλώσσα είναι πολύ παραστατική και ασφαλώς καινοτόμα στις Κάτω Χώρες.
• Το De Kunstwerf δεν επικεντρώνεται στην αίθουσα του θεάτρου, αλλά στη δημόσια σφαίρα. Από τη φύση του σχεδιασμού του, το De Kunstwerf είναι ένα πολιτιστικό κτίριο που δημιουργεί μια σύνδεση μεταξύ των κατοίκων και των επισκεπτών. Επίσης, καθιστά δυνατές και στηρίζει τις συνέργειες μεταξύ των καλλιτεχνικών ομάδων.
• Η κάτω πρόσοψη, που αποτελείται από μαύρο γυαλισμένο σκυρόδεμα, με στοές και αψίδες, αφήνει σχεδόν μια αίσθηση κλασικής αρχαιότητας, ενώ τα λευκά κυρτά τσιμεντένια στοιχεία που υψώνονται από πάνω της, έχουν μια βιομηχανική όψη. Οι κυρτές στοές λειτουργούν ως ζώνη μετάβασης μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου, ενώ το θολωτό λευκό σκυρόδεμα δημιουργεί φωτοσκιάσεις που αλλάζουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Προγραμματισμός και διαχείριση

Ο διαγωνισμός αρχιτεκτονικού σχεδίου διοργανώθηκε σε δύο στάδια, υπό την επίβλεψη του αρχιτέκτονα του δήμου. Υποβλήθηκαν γραπτώς 120 αιτήσεις με προτάσεις για το έργο. Στη συνέχεια, πέντε αρχιτεκτονικά γραφεία κλήθηκαν να υποβάλουν προσχέδιο, και έλαβαν σχετική αμοιβή.
Το αρχιτεκτονικό γραφείο που επιλέχθηκε συνεργάστηκε στενά με τις θεατρικές ομάδες και τις ομάδες χορού, καθώς και με τις δημοτικές υπηρεσίες, και έλαβε υπόψη τις ανάγκες τους.

Υπό την ηγεσία ενός μόνο επικεφαλής έργου, συμμετείχαν στο έργο διάφορες δημοτικές υπηρεσίες: το Τμήμα Πολιτισμού, το Τμήμα Πολεοδομικού Σχεδιασμού και Ανάπτυξης και το Τμήμα Ακίνητης Περιουσίας. Συνολικά, συμμετείχαν 10 υπάλληλοι του δήμου καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας σύναψης σύμβασης, σχεδιασμού και κατασκευής.

Προϋπολογισμός και χρηματοδότηση

• Ο συνολικός προϋπολογισμός για τον σχεδιασμό και την κατασκευή του έργου ανήλθε σε 7 εκατομμύρια ευρώ:
• το 52 % χρηματοδοτήθηκε από τον δήμο του Groningen
• το 42 % από το μίσθωμα που καταβάλλουν οι ομάδες χορού και οι θεατρικές ομάδες
• το 6 % χρηματοδοτήθηκε από το κράτος

Μεταβιβάσιμες ιδέες

1. Βεβαιωθείτε ότι θα δώσετε τη δυνατότητα σε νέα αρχιτεκτονικά γραφεία να υποβάλουν αίτηση για διαγωνισμούς αρχιτεκτονικού σχεδίου. Ακόμη και αν δεν μπορούν να αποδείξουν ότι έχουν εκτενή πείρα σε παρόμοια έργα, μπορούν να προσφέρουν νέες και καινοτόμες ιδέες.
2. Λάβετε υπόψη τον περιβάλλοντα δημόσιο χώρο.
3. Σχεδιάστε ένα κτίριο που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καλλιτεχνών, στο οποίο θα έχουν πραγματική προβολή, και όχι έναν χώρο απλώς για την παρουσίαση του έργου τους.