Αρχιτεκτονικά γραφεία: Arquitectura Anna Noguera, J2J architects 

Κύριος χορηγός: BIMSA – Institut Barcelona Esports (IBE) – Ajuntament de Barcelona 

Έτος ολοκλήρωσης: 2018 

Υλικά: Προκατασκευασμένη επικολλητή ξυλεία  

Συνολική έκταση: 5 489 m² 

Βραβεία:

• Βραβείο Δήμου Βαρκελώνης 2019  
• Πρώτο βραβείο Βιώσιμης Κατασκευής των βραβείων Green Solutions 2020-21 
• Βραβεία WAF 2019 για αθλητικές εγκαταστάσεις 
• Βραβείο Mapei 2019 για βιώσιμη αρχιτεκτονική
• Υποψηφιότητα για το βραβείο EUmies 2022 

Γενικές πληροφορίες για την πόλη/περιφέρεια

Το Turó de la Peira είναι μια αστική συνοικία που βρίσκεται σε μια πυκνοκατοικημένη γειτονιά εργατικών κατοικιών χαμηλού κόστους από τη δεκαετία του 1960 στα περίχωρα της Βαρκελώνης. Η περιοχή δεν διέθετε τόπους συνάντησης, ούτε πολλούς πράσινους και δημόσιους χώρους και εγκαταστάσεις.  

Στην περιοχή υπήρχε ήδη ένα παλιό γήπεδο και κολυμβητήριο, στριμωγμένο ανάμεσα σε γειτονικά κτίρια. Το κολυμβητήριο είχε υποστεί ζημιές, ενώ το υπαίθριο γήπεδο δεν ήταν αρκετά μεγάλο ώστε να φιλοξενεί αθλητικές εκδηλώσεις, ενώ προκαλούσε και έντονο θόρυβο με αποτέλεσμα να ενοχλεί τους περίοικους. Επιπλέον, το αστικό τοπίο χαρακτηριζόταν από σκληρό οδόστρωμα, τσιμεντένιους τοίχους και πλήρη απουσία πρασίνου.  

Χρειαζόταν μια παρέμβαση για να μετατραπεί το γκρίζο και μη κατοικήσιμο περιβάλλον σε έναν πράσινο, φιλόξενο και φιλικό χώρο. Το δημοτικό συμβούλιο της Βαρκελώνης αποφάσισε να διοργανώσει αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την αναβάθμιση των αθλητικών εγκαταστάσεων.  

Λύση

Τα έργα περιλάμβαναν έναν ολιστικό μετασχηματισμό της τοποθεσίας και του περιβάλλοντος χώρου μέσω της ανάπλασης και αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος. 

Το παλιό γήπεδο και η πισίνα συγχωνεύθηκαν σε ένα ενιαίο κτίριο ώστε να δημιουργηθεί περισσότερος ελεύθερος χώρος και ένας κήπος. Το νέο αθλητικό κέντρο αποτελείται από δύο μεγάλους χώρους που αλληλοεπικαλύπτονται: κολυμβητήριο με θερμαινόμενη πισίνα στο ημιυπόγειο και γήπεδο στον επάνω όροφο.  

Το καινοτόμο κτίριο σχεδιάστηκε έτσι ώστε να λειτουργεί με ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας, με χαρακτηριστικά όπως θερμομόνωση που λαμβάνει υπόψη τον προσανατολισμό σε σχέση με τον ήλιο, φεγγίτες και παράθυρα που ελέγχονται με αισθητήρες για αποτελεσματικό διασταυρούμενο αερισμό, συμπαγή δομή που βρίσκεται εν μέρει σε χαμηλότερο επίπεδο, με σκοπό την ελαχιστοποίηση της απώλειας θερμότητας, και σύστημα θέρμανσης με αντλίες θερμότητας που αντλεί θερμότητα από την παραγωγή ζεστού νερού. Στην οροφή έχουν τοποθετηθεί φωτοβολταϊκά πάνελ που παράγουν έως και το 90 % των ενεργειακών αναγκών του κτιρίου. Η πρόσοψη του κτιρίου είναι καλυμμένη με πράσινο, το οποίο προσφέρει προστασία από τον ήλιο και δημιουργεί έναν βιοκλιματικό χώρο. Η πράσινη στοά είναι ένα υδροπονικό σύστημα καλλιέργειας φυτών, το οποίο έχει επιλεγεί για την ελαφρότητά του, την ανθεκτικότητα του υποστρώματος, την ικανότητα συγκράτησης νερού και την ευκολία εγκατάστασης. 

Οι τοίχοι και οι συμπαγείς επιφάνειες αντικαταστάθηκαν με διαμορφωμένα κεκλιμένα επίπεδα που δημιουργούν διάφορα μονοπάτια και προσφέρουν χώρους για ξεκούραση και παιχνίδι για τα παιδιά. 

Ολόκληρη η δομή, οι στύλοι, τα πλέγματα, οι πλάκες και οι τοίχοι προκατασκευάστηκαν στο εργαστήριο και συναρμολογήθηκαν επιτόπου.

Κριτήρια υψηλής ποιότητας (πλαίσιο, αίσθηση του χώρου, πολυμορφία, ομορφιά)

• Το έργο δίνει έμφαση στην εντύπωση και τα συναισθήματα που δημιουργούνται σε όσους χρησιμοποιούν τον χώρο. Το φυσικό φως, το πράσινο και η χρήση του ξύλου δημιουργούν μια ζεστή ατμόσφαιρα, χαρακτηριστικά που το διακρίνουν από την ψυχρότητα που συνήθως συναντάται σε αντίστοιχες εγκαταστάσεις. 
• Με σεβασμό προς την τοπογραφία, μέρος του κτιρίου βρίσκεται κάτω από το έδαφος, ώστε να αντισταθμίζει τη διαφορά του επιπέδου μεταξύ των δύο δρόμων. 
• Το δημοτικό συμβούλιο διοργάνωσε τρεις παρουσιάσεις έργων προς έγκριση από τους κατοίκους. Τα μέλη της τοπικής κοινότητας είχαν την ευκαιρία να εκφράσουν τις ανησυχίες, τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις τους, γεγονός που είχε θετικό αντίκτυπο στο έργο. 
• Η κατασκευή του κτιρίου σύμφωνα με τα κριτήρια της παθητικής αρχιτεκτονικής είχε ως αποτέλεσμα την επίτευξη ενός ενεργειακά αποδοτικού κτιρίου. Το κόστος της επένδυσης θα αποσβεστεί μέσα σε λίγα χρόνια με την εξοικονόμηση ενεργειακού κόστους. Ο εξοπλισμός έχει λάβει πιστοποίηση LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) κατηγορίας Platinum. 
•  Το έργο συνάδει με τη δέσμευση του δημοτικού συμβουλίου της Βαρκελώνης έναντι των ατόμων με λειτουργικές ιδιαιτερότητες, διασφαλίζοντας την πρόσβαση στις εξωτερικές και εσωτερικές εγκαταστάσεις. 

Διακυβέρνηση και διαχείριση

Το έργο υλοποιήθηκε από προσωπικό του Αθλητικού Ινστιτούτου Βαρκελώνης, συμπεριλαμβανομένου προσωπικού από τα διοικητικά και νομικά τμήματα και από το τμήμα προώθησης του αθλητισμού. Η ειδική ομάδα του Τμήματος Διαχείρισης Έργων και Εργασιών Εγκαταστάσεων διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην επιτυχή υλοποίησή του. 

Μετά τον καθορισμό του έργου, η υλοποίησή του ανατέθηκε στην εταιρεία Barcelona Municipal Infrastructures (BIMSA), η οποία συστάθηκε ειδικά για κατασκευαστικά έργα που προωθούνται από την κυβέρνηση. 

Υπεύθυνη για τη διαχείριση των εγκαταστάσεων είναι η ιδιωτική εταιρεία IGE BCN S.L, μέσω 4ετούς σύμβασης παραχώρησης που έχει συναφθεί με το δημοτικό συμβούλιο της Βαρκελώνης. Η εταιρεία είναι υπεύθυνη για τη συντήρηση των εγκαταστάσεων και για την προσφορά αθλητικών δραστηριοτήτων σε διάφορες ομάδες. 

Προϋπολογισμός και χρηματοδότηση

Ο προϋπολογισμός του έργου εκτιμήθηκε σε 9 483 253 ευρώ για το κόστος του κτιρίου και σε 322 289 ευρώ για το κόστος του πάρκου. Η χρηματοδότηση διατέθηκε αποκλειστικά από τον δήμο της Βαρκελώνης. 

Το δημοτικό συμβούλιο κάλυψε προσωρινά τις ενεργειακές δαπάνες για το πρώτο έτος λειτουργίας (110 000 ευρώ). 

Τα έξοδα έναρξης λειτουργίας καταβάλλονται από τον παραχωρησιούχο (60 000 ευρώ για το πρώτο έτος). 

Μεταβιβάσιμες ιδέες

• Διαμορφώστε ένα σφαιρικό όραμα του έργου. Δώστε προσοχή στα διάφορα συστήματα που το συνθέτουν όσον αφορά την κατανάλωση ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας από την πρώτη στιγμή. 
• Να έχετε κατά νου, ήδη από το στάδιο της προετοιμασίας, την αναγκαία συντήρηση του κτιρίου όταν θα τεθεί σε λειτουργία.  
• Να έχετε ομάδα τεχνικής συντήρησης με κατάρτιση στις νέες τεχνολογίες που εφαρμόζονται στο κτίριο, η οποία να είναι σε θέση να κατανοεί και να διαχειρίζεται τις εγκαταστάσεις.