Skip to main content

Culture and Creativity

Αρχιτεκτονική

Ανακαλύψτε τους δεσμούς μεταξύ των πολιτικών, των προγραμμάτων και της αρχιτεκτονικής της ΕΕ.
αρχιτεκτονική

Η ΕΕ αναπτύσσει μια ολοκληρωμένη και ανθρωποκεντρική προσέγγιση για ένα βιώσιμο δομημένο περιβάλλον, όπου η αρχιτεκτονική μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον σχεδιασμό των κτιρίων, του δημόσιου χώρου και των αστικών τοπίων που συμβάλλουν στην ποιότητα ζωής των πολιτών. 

Όπως αναφέρεται στο πρόγραμμα εργασιών του Συμβουλίου της ΕΕ για τον πολιτισμό 2019-2022, η αρχιτεκτονική είναι σαφώς διατομεακός τομέας και θα πρέπει να προωθηθεί «ως κλάδος που προϋποθέτει σωστή ισορροπία ανάμεσα στις πολιτιστικές, κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές και τεχνικές πτυχές για το κοινό καλό».

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλές πολιτικές της ΕΕ (όπως οι κατασκευές, η ενεργειακή απόδοση, η κλιματική αλλαγή, η έρευνα, η συνοχή...) μπορούν να συμβάλουν σε ένα δομημένο περιβάλλον υψηλής ποιότητας, συμπεριλαμβανομένης της πολιτιστικής πολιτικής και των πρωτοβουλιών που απαριθμούνται κατωτέρω.

Η Ευρώπη διαθέτει πάνω από μισό εκατομμύριο αρχιτέκτονες

Σύμφωνα με τη μελέτη του 2018 του Συμβουλίου Αρχιτεκτόνων της Ευρώπης (ACE), ο εκτιμώμενος συνολικός αριθμός αρχιτεκτόνων στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ συν τη Νορβηγία, τη Σερβία και την Ελβετία ανέρχεται περίπου σε 562 000. Η δομή του επαγγέλματος έχει ως εξής:

  • το 71 % των αρχιτεκτονικών γραφείων είναι μονοπρόσωπα
  • το 25 % είναι ομάδες 2-5 ατόμων 
  • το 3 % είναι ομάδες 6-10 ατόμων

Όσον αφορά την ισορροπία των φύλων, τα πράγματα φαίνεται να εξελίσσονται, καθώς το 53 % των αρχιτεκτόνων στην ηλικία των 30 ετών είναι γυναίκες, έναντι του 32 % στην ηλικία των 50 ετών.

Η νομική μορφή παρουσιάζει ελαφρώς διαφορετική εικόνα. Με βάση τις δύο τελευταίες μελέτες του ACE (2016 και 2018):

  • το 50 έως 60 % εργάζονται ως ανεξάρτητοι αρχιτέκτονες
  • το 7 έως 10 % σε εταιρικές σχέσεις
  • το 20 έως 30 % έχουν συστήσει ανώνυμη εταιρεία

Πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ: σύντομο χρονοδιάγραμμα

2001: Πρώτο περίγραμμα πολιτικής

Το ψήφισμα του Συμβουλίου για την αρχιτεκτονική ποιότητα του αστικού και αγροτικού περιβάλλοντος της 12ης Φεβρουαρίου 2001 χαρακτήρισε τη νέα αρχιτεκτονική ως «την κληρονομιά του αύριο». Ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να «προωθούν την αρχιτεκτονική ποιότητα με υποδειγματικές πολιτικές δημόσιων οικοδομικών έργων», μεταξύ άλλων μέσω των διαρθρωτικών ταμείων.

2008: Η συμβολή της αρχιτεκτονικής στη βιώσιμη ανάπτυξη

Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την αρχιτεκτονική: συμβολή του πολιτιστικού τομέα στη βιώσιμη ανάπτυξη, του Δεκεμβρίου 2008, ζητείται η ενσωμάτωση και η ευαισθητοποίηση όσον αφορά τη συμβολή της αρχιτεκτονικής στη δημιουργία ενός «πλαισίου ζωής με ποιότητα».

Ανταλλαγή πολιτικών

Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ για τις Πολιτικές Αρχιτεκτονικής (EFAP) επέτρεψε την ανταλλαγή πολιτικών μεταξύ των κρατών μελών και το 2012 δημοσίευσε έρευνα για τις αρχιτεκτονικές πολιτικές στην Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο η σημασία της ποιοτικής αρχιτεκτονικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη των ευρωπαϊκών κοινωνιών.

2018: Baukultur και εγκάρσια χάραξη πολιτικής

Η δήλωση του Νταβός με τίτλο «Towards a High-quality Baukultur for Europe» [Προς ένα δομημένο περιβάλλον υψηλής ποιότητας (Baukultur) στην Ευρώπη] εγκρίθηκε από τους ευρωπαίους υπουργούς Πολιτισμού και τους ενδιαφερόμενους φορείς (όπως το ACE) τον Ιανουάριο του 2018. Υπογράμμισε τον κεντρικό ρόλο του πολιτισμού στο δομημένο περιβάλλον και ζήτησε μια ολοκληρωμένη και ποιοτική προσέγγιση στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο (δηλαδή Baukultur, η οποία περιλαμβάνει την αρχιτεκτονική, την κληρονομιά, τον δημόσιο χώρο, το τοπίο, τις υποδομές).

Η έννοια αυτή συζητείται σε επίπεδο ΕΕ και περαιτέρω με

  • Ευρωπαίους Διευθυντές Αρχιτεκτονικής (άτυπες συναντήσεις που δρομολογήθηκαν το 2017 από το γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού για την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την ανάπτυξη πολιτικής)
  • Ευρωπαϊκές διασκέψεις για τις πολιτικές αρχιτεκτονικής (ECAP) που διοργανώνονται από τα κράτη μέλη που ασκούν την Προεδρία της ΕΕ

την ομάδα εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών για την αρχιτεκτονική

Ως αποτέλεσμα των εργασιών πολιτικής που πραγματοποιήθηκαν από το 2018, το πρόγραμμα εργασιών του Συμβουλίου για τον πολιτισμό 2019-2022 θέσπισε τη σύσταση ομάδας εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών για την ανοικτή μέθοδο συντονισμού (ΑΜΣ), η οποία θα εστιάζει στην αρχιτεκτονική υψηλής ποιότητας και στο δομημένο περιβάλλον για όλους.

Στην ομάδα αυτή συμμετείχαν 35 εμπειρογνώμονες από 22 κράτη μέλη, καθώς και από την Ελβετία και τη Νορβηγία. Η πρώτη συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2020.

Στις 5 Οκτωβρίου 2021, συγκεντρώνοντας τα συμπεράσματα της ομάδας εμπειρογνωμόνων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την έκθεση με τίτλο «Προς μια κοινή κουλτούρα αρχιτεκτονικής — Επενδύοντας σε ένα περιβάλλον διαβίωσης υψηλής ποιότητας για όλους». 

Στόχος της έκθεσης είναι να καταδείξει ότι τα κριτήρια για τον ποιοτικό χώρο διαβίωσης και τον σχεδιασμό δεν θα πρέπει να είναι μόνο λειτουργικά, οικολογικά ή οικονομικά, αλλά και να καλύπτουν κοινωνικές, πολιτιστικές και ψυχολογικές ανάγκες, καθώς και μια γενική αίσθηση του ανήκειν. Με βάση συλλογή περιπτωσιολογικών μελετών, η έκθεση παρέχει συστάσεις για τη διασφάλιση υψηλής ποιότητας αρχιτεκτονικής και δομημένου περιβάλλοντος.

Η ομάδα δημιούργησε συνέργειες με άλλες σχετικές δράσεις της ΕΕ, όπως οι πρωτοβουλίες της Πράσινης Συμφωνίας που σχετίζονται με το δομημένο περιβάλλον, η εταιρική σχέση για τον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά του αστικού θεματολογίου και το έργο Urban Maestro στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020».

Στήριξη της (ποιοτικής) αρχιτεκτονικής από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη»

Βραβεία αναγνώρισης εξαιρετικού έργου στη σύγχρονη αρχιτεκτονική

Με την υποστήριξη του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη», η Ευρωπαϊκή Ένωση διοργανώνει δύο βραβεία από κοινού με το Ίδρυμα Mies van der Rohe για την αναγνώριση εξαιρετικών επιτευγμάτων στον τομέα της αρχιτεκτονικής:

1. Βραβείο σύγχρονης αρχιτεκτονικής της ΕΕ — βραβείο Mies van der Rohe

Από το 2001, το βραβείο σύγχρονης αρχιτεκτονικής της ΕΕ — βραβείο Mies van der Rohe αποτελεί το κύριο εργαλείο της ΕΕ για την ανάδειξη και την προώθηση της ποιοτικής αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη. Είναι ένα διετές βραβείο για την ανάδειξη εξαιρετικών αρχιτεκτονικών έργων που έχουν κατασκευαστεί σε ολόκληρη την Ευρώπη. Εκτός από το κύριο βραβείο (60 000 EUR), απονέμεται επίσης το βραβείο αναδυόμενου αρχιτέκτονα (20 000 EUR).

2. Αρχιτεκτονικό βραβείο νέου ταλέντου

Το αρχιτεκτονικό βραβείο νέου ταλέντου (YTAA), που εγκαινιάστηκε το 2016, συμπληρώνει το βραβείο σύγχρονης αρχιτεκτονικής της ΕΕ για να επιβραβεύσει τα καλύτερα έργα διπλωματικής των φοιτητών αρχιτεκτονικής της Ευρώπης και να συμβάλει στη μετάβασή τους στον επαγγελματικό κόσμο. Το ACE, η Ευρωπαϊκή Ένωση Αρχιτεκτονικής Εκπαίδευσης (EAAE) και η La Biennale di Venezia είναι επίσημοι εταίροι του YTAA.

Για την προώθηση του διαλόγου μεταξύ των νέων επαγγελματιών παγκοσμίως, το YTAA άνοιξε το 2018 για δύο ασιατικές χώρες και το 2020 για τρεις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Το 2020 δρομολογήθηκε επίσης μια αυτόνομη ασιατική έκδοση του YTAA (με την Κίνα, την Ινδία, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα).

Δίκτυα και πλατφόρμες

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη», η Ευρωπαϊκή Ένωση / Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει επίσης το ακόλουθο δίκτυο και πλατφόρμα:

Συμβούλιο Αρχιτεκτόνων της Ευρώπης

Το Συμβούλιο Αρχιτεκτόνων της Ευρώπης (ACE) αποτελείται από 43 οργανώσεις μέλη από 31 χώρες της Ευρώπης: τους εθνικούς ρυθμιστικούς και επαγγελματικούς φορείς εκπροσώπησης της αρχιτεκτονικής στα κράτη μέλη της ΕΕ, τη Σερβία, την Ελβετία και τη Νορβηγία.

Υποστηρίζεται ως ευρωπαϊκό δίκτυο για τις δραστηριότητές του CONNECT ARCH (Μάιος 2017 — Απρίλιος 2021), οι οποίες αποσκοπούν στην ενίσχυση της ικανότητας του επαγγέλματος όσον αφορά την αντιμετώπιση σύγχρονων και μελλοντικών προκλήσεων: διασυνοριακή και διακρατική κινητικότητα, αύξηση του ανταγωνισμού από χώρες εκτός της ΕΕ, προσαρμογή στις ψηφιακές τεχνολογίες, απόκτηση νέων δεξιοτήτων και ικανοτήτων. 

Το ACE συμμετέχει επίσης στην ομάδα εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής για την πολιτιστική κληρονομιά και συμβάλλει στην ομάδα ΑΜΣ για την αρχιτεκτονική υψηλής ποιότητας. Σε διεθνές επίπεδο, διαπραγματεύεται συμφωνίες αμοιβαίας αναγνώρισης (ΣΑΑ) με τρίτες χώρες, όπως ο Καναδάς και η Δημοκρατία της Κορέας.

Πλατφόρμα αρχιτεκτονικής LINA

Η LINA (μάθηση, αλληλεπίδραση και δικτύωση στην αρχιτεκτονική) είναι μια πλατφόρμα που δρομολογήθηκε το 2021 από ιδρύματα και οργανισμούς που συμμετείχαν στην πλατφόρμα αρχιτεκτονικής του μέλλοντος. Στόχος της LINA είναι να στηρίξει νεοεμφανιζόμενους αρχιτέκτονες και ταυτόχρονα να κινητοποιήσει τις προσπάθειες του επαγγέλματος για τη δημιουργία ενός βιώσιμου περιβάλλοντος.

Η LINA συγκεντρώνει αρχιτεκτονικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων και υποστηρίζει και διαδίδει ιδέες που συμβάλλουν στην υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας Μέσω ερευνών, εργαστηρίων, εκθέσεων, συνεδρίων και εκδοτικών έργων, η LINA ενσαρκώνει τη δεοντολογία του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους, προώθηση της ανάπτυξης βιώσιμης αρχιτεκτονικής.

Στην πλατφόρμα LINA συμμετέχουν 28 οργανώσεις από 23 μεσογειακές χώρες, εκ των οποίων πολλές διοργανώνουν ευρωπαϊκές διετείς και τριετείς εκδηλώσεις και φεστιβάλ, καθώς και μουσεία, ερευνητικά δίκτυα και εργαστήρια, εκδοτικοί οίκοι και πανεπιστήμια. Η Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου της Λιουμπλιάνα συντονίζει την πρωτοβουλία.

Έργα συνεργασίας

Αξίζει να επισημανθούν τα ακόλουθα έργα πολιτιστικής συνεργασίας.

Ανθρώπινες πόλεις: Αμφισβήτηση της κλίμακας της πόλης (2014-2018)

Έργο που χρησιμοποιεί τον σχεδιασμό ως δημιουργικό και βιώσιμο εργαλείο για την καινοτομία με τους ανθρώπους στον αστικό χώρο με επικεφαλής το Cité du design — Saint Etienne (Γαλλία).

Με το σχέδιο παρακολούθησης «SMOTIES — Creative works with small and remote places», που υλοποιείται από το 2020, η πλατφόρμα θα εστιάσει την προσέγγισή της σε 10 μικρές και απομακρυσμένες ευρωπαϊκές τοποθεσίες που αποτελούν θεματοφύλακες υλικής και άυλης κουλτούρας που κινδυνεύει να χαθεί.

Διετής έκθεση της Τιφλίδας (Tbilisi architecture biennial) (2018 και 2020)

Η διετής έκθεση της Τιφλίδας δημιουργήθηκε το 2018 υπό την ηγεσία της γεωργιανής οργάνωσης Gradusi 42. Στην πρώτη έκδοσή της διερευνήθηκε το θέμα των χώρων άτυπης οικοδόμησης και διαβίωσης σε περιοχές κατοικίας στην Τιφλίδα και πέραν αυτής. Με την ονομασία «Buildings Are Not Enough», η έκθεση μελέτησε τις μετασχηματιστικές διαδικασίες και τα πρόσφατα ανανεωμένα πρότυπα διαβίωσης των κατοίκων των πόλεων: τα κτίρια μετασχηματίζονται καθώς μεταβάλλεται η ζωή των ατόμων που κατοικούν σε αυτά.

Τι αναμένεται στο πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» (2021-27)

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» (2021-2027) περιλαμβάνει τομεακή στήριξη στον τομέα της αρχιτεκτονικής. Οι προτεινόμενες δράσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη ικανοτήτων, την ευαισθητοποίηση και την πρόσβαση στις αγορές.

Creative Europe support to architecture

The Creative Europe programme supports architecture through its different actions and prizes:

  • prizes
  • Creative Europe Networks and Creative Europe Platforms
  • European Cooperation Projects
  • sectorial support

EU Prize for Contemporary Architecture

The European Union organises the EU Prize for Contemporary Architecture - Mies van der Rohe Award (EUmies Awards) to recognizing excellence in built works of architecture in Europe (Architecture and Emerging) and final diploma works by recently graduated architects (Young Talent), supported through the Creative Europe programme:

Networks and platforms

The Creative Europe programme supports the following networks and platforms in the architecture sector:

European Cooperation projects

These are the European cooperation projects, that Creative Europe supports between 2021 and 2027, that are worth highlighting:

Creative Europe Project Results

Here you can find project information and results of projects supported by the European Commission under the current and previous Creative Europe programmes and under the previous Culture 2007-2013 programme.

Go to the platform  

Sectorial support for architecture

The Creative Europe programme provides sectoral support to architecture and heritage for a quality built environment on top of the actions mentioned above, to address common difficulties the sector encounters.

This support includes capacity-building, promotion of Baukultur, peer learning and audience engagement in order to disseminate high-quality principles in contemporary architecture.

Living spaces

Cities and regions shaping the built environment for everyone.