L-UE qed tiżviluppa approċċ integrat u ċċentrat fuq in-nies għal ambjent mibni sostenibbli, fejn l-arkitettura għandha rwol ewlieni fid-disinn tal-bini, l-ispazju pubbliku u l-pajsaġġi urbani li jikkontribwixxu għall-kwalità tal-ħajja taċ-ċittadini.
Kif isemmi l-Pjan ta’ Ħidma tal-Kunsill tal-UE għall-Kultura 2019-2022 l-arkitettura hija b’mod ċar qasam trasversali u għandha tiġi promossa “bħala dixxiplina li tinkludi l-bilanċ it-tajjeb bejn l-aspetti kulturali, soċjali, ekonomiċi, ambjentali u tekniċi għall-ġid komuni”.
Hu għalhekk li ħafna politiki tal-UE (bħall-kostruzzjoni, l-effiċjenza enerġetika, it-tibdil fil-klima, ir-riċerka, il-koeżjoni...) jistgħu jikkontribwixxu għal ambjent mibni ta’ kwalità għolja, inklużi l-politika kulturali u l-inizjattivi elenkati hawn taħt.
L-Ewropa għandha aktar minn nofs miljun perit
Skont l-Istudju tal-2018 tal-Kunsill tal-Ewropa tal-Periti (ACE), fit-28 Stat Membru tal-UE kif ukoll fin-Norveġja, is-Serbja u l-Iżvizzera, in-numru totali stmat ta’ periti hu madwar 562,000. L-istruttura tal-proposta hija kif ġej:
- 71% tal-prattiki huma prattiki ta’ persuna waħda
- 25% huma gruppi ta’ 2 sa 5 persuni
- 3% huma gruppi ta’ 6 sa 10
F'termini ta’ bilanċ bejn il-ġeneri l-affarijiet jidhru li qed jevolvu peress li 53% tal-periti li għandhom madwar 30 sena huma nisa, meta mqabbla ma’ 32% li għandhom fuq 50 sena.
Il-forma ġuridika turi stampa kemxejn differenti. Jekk nagħtu ħarsa lejn l-aħħar żewġ studji ACE (2016 u 2018)
- 50 sa 60% qed jaħdmu bħala periti indipendenti
- 7 sa 10% fi sħubijiet
- 20 sa 30% stabbilixxew kumpanija limitata
Qafas Politiku tal-UE kronoloġija qasira
2001: L-ewwel deskrizzjoni tal-politika
Ir-Riżoluzzjoni tal-Kunsill dwar il-kwalità arkitettonika fl-ambjenti urbani u rurali tat-12 ta’ Frar 2001 indikat l-arkitettura bħala “il-wirt ta’ għada”. Ħeġġet lill-Istati Membri biex “jippromwovu l-kwalità arkitettonika permezz ta’ politiki eżemplari tal-bini pubbliku”, inkluż permezz tal-Fondi Strutturali.
2008: Kontribut tal-arkitettura għall-iżvilupp sostenibbli
Il-konklużjonijiet tal-Kunsill dwar l-arkitettura: il-kontribut tal-kultura għall-iżvilupp sostenibbli f’Diċembru 2008, appella għall-integrazzjoni u s-sensibilizzazzjoni tal-kontribut tal-arkitettura għal “ambjent ta’ għajxien ta’ livell għoli”
Skambju ta’ politika
L-aħħar Forum Ewropew għall-Politiki Arkitettoniċi (EFAP) ippermetta l-iskambju tal-politika fost l-Istati Membri u fl-2012 ippubblika Stħarriġ dwar il-Politiki Arkitettoniċi fl-Ewropa. Matul dawn l-aħħar ftit snin, kien hemm rikonoxximent dejjem akbar tal-importanza ta’ arkitettura ta’ kwalità għall-iżvilupp sostenibbli tas-soċjetajiet Ewropej.
2018: Baukultur u tfassil ta’ politika trasversali
Id-Dikjarazzjoni ta’ Davos “Lejn Baukultur ta’ kwalità għolja għall-Ewropa”, adottata mill-Ministri Ewropej tal-Kultura u l-partijiet ikkonċernati (bħall-ACE) f’Jannar 2018. Din enfasizzat ir-rwol ċentrali tal-kultura fl-ambjent mibni u appellat għal approċċ integrat u ta’ kwalità għall-ambjent iffurmat mill-bniedem (jiġifieri l-Baukultur, li jinkludi l-arkitettura, il-wirt kulturali, l-ispazju pubbliku, il-pajsaġġ, l-infrastruttura).
Dan il-kunċett huwa fil-livell tal-UE u diskuss aktar ma’
- Diretturi Ewropej tal-Arkitettura (laqgħat informali mnedija fl-2017 mill-Ministeru Franċiż tal-Kultura għall-iskambju dwar l-iżvilupp tal-politika)
- Konferenzi Ewropej dwar il-Politika Arkitettonika (ECAP) organizzati mill-Istati Membri li għandhom il-Presidenza tal-UE
Gruppi ta’ esperti tal-Istati Membri dwar l-arkitettura
B’riżultat tal-ħidma ta’ politika mwettqa mill-2018 ’l hawn, il-Pjan ta’ Ħidma tal-Kunsill għall-Kultura 2019-2022, stabbilixxa l-ħolqien ta’ grupp tal-Metodu Miftuħ ta’ Koordinazzjoni (MMK) ta’ esperti tal-Istati Membri li jiffokaw fuq Arkitettura u Ambjent Mibni ta’ Kwalità Għolja għal Kulħadd.
F’dan il-grupp ipparteċipaw 35 espert minn 22 Stat Membru, kif ukoll l-Iżvizzera u n-Norveġja. L-ewwel laqgħa saret fi Frar 2020.
Fil-5 ta’ Ottubru 2021, filwaqt li ġabret il-konklużjonijiet tal-grupp ta’ esperti, il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat ir-rapport “Lejn kultura kondiviża tal-arkitettura - Ninvestu f’ambjent ta’ għajxien ta’ kwalità għolja għal kulħadd”.
Ir-rapport għandu l-għan li juri li l-kriterji għal spazju ta’ għajxien u disinn ta’ kwalità jenħtieġ li ma jkunux biss funzjonali, ekoloġiċi jew ekonomiċi iżda jissodisfaw ukoll ħtiġijiet soċjali, kulturali u psikoloġiċi kif ukoll sens ġenerali ta’ appartenenza. Abbażi ta’ ġabra ta’ studji ta’ każijiet, ir-rapport jipprovdi rakkomandazzjonijiet biex jiġu żgurati arkitettura u ambjent mibni ta’ kwalità għolja.
Il-grupp ta’ esperti stabbilixxa sinerġiji ma’ azzjonijiet rilevanti oħra tal-UE bħall-inizjattivi tal-Patt Ekoloġiku relatati mal-ambjent mibni, is-Sħubija tal-Aġenda Urbana dwar il-Kultura u l-Wirt Kulturali u l-proġett Urban Maestro ta’ Orizzont 2020 .
- Skopri aktar dwar ir-rapport Arkitettura u ambjent mibni ta’ kwalità għolja għal kulħadd
Appoġġ ta’ Ewropa Kreattiva għall-arkitettura (ta’ kwalità)
Premjijiet li jirrikonoxxu xogħol eċċellenti fl-Arkitettura Kontemporanja
Bl-appoġġ tal-programm Ewropa Kreattiva, l-Unjoni Ewropea torganizza żewġ premjijiet mal-Fondazzjoni Mies van der Rohe biex tirrikonoxxi l-kisbiet eċċellenti fl-arkitettura:
1. Premju tal-UE għall-Arkitettura Kontemporanja - il-Premju Mies van der Rohe
Mill-2001 ’l hawn, il-Premju tal-UE għall-Arkitettura Kontemporanja - il-Premju Mies van der Rohe kien l-għodda ewlenija tal-UE biex tixħet dawl fuq l-arkitettura ta’ kwalità fl-Ewropa u tippromwoviha. Huwa premju biennali li jixħet dawl fuq xogħlijiet arkitettoniċi eċċellenti mibnija madwar l-Ewropa. Minbarra l-premju prinċipali (€60,000), jinkludi wkoll il-Premju għall-Perit Emerġenti (€20,000).
- Skopri aktar dwar il-Premju Miles van der Rohe
2. Premju tal-Arkitettura għat-Talent Żagħżugħ
Il-Premju tal-Arkitettura għat-Talent Żagħżugħ (YTAA), imniedi fl-2016 jikkumplementa l-Premju tal-UE għall-Arkitettura Kontemporanja biex jippremja l-aqwa proġetti tad-diploma tal-istudenti Ewropej tal-arkitettura u jgħinhom jagħmlu t-tranżizzjoni lejn id-dinja professjonali. L-ACE, l-Assoċjazzjoni Ewropea għall-Edukazzjoni Arkitettonika (EAAE) u La Biennale di Venezia huma sħab uffiċjali tal-YTAA.
Biex jitrawwem id-djalogu fost professjonisti żgħażagħ madwar id-dinja, fl-2018 il-YTAA nfetaħ għal żewġ pajjiżi Asjatiċi u fl-2020 għal tliet pajjiżi tal-Amerika Latina. Fl-2020 tnediet ukoll edizzjoni Asjatika awtonoma tal-YTAA (maċ-Ċina, l-Indja, il-Ġappun u l-Korea t’Isfel).
- Skopri aktar dwar il-Premju tal-Arkitettura għat-Talent Żagħżugħ
Networks u pjattaformi
Taħt il-programm Ewropa Kreattiva, l-Unjoni Ewropea/il-Kummissjoni Ewropea jappoġġjaw ukoll in-network u l-pjattaforma li ġejjin:
Kunsill tal-Ewropa tal-Periti
Il-Kunsill tal-Ewropa tal-Periti (ACE) huwa magħmul minn 43 Organizzazzjoni Membru minn 31 pajjiż fl-Ewropa: il-korpi rappreżentanti nazzjonali regolatorji u professjonali tal-arkitettura fl-Istati Membri tal-UE, is-Serbja, l-Iżvizzera u n-Norveġja.
Hu appoġġjat bħala Network Ewropew għall-attivitajiet tiegħu ta’ CONNECT ARCH (Mejju 2017 - April 2021), li għandhom l-għan li jsaħħu l-kapaċità tal-professjoni biex tiffaċċja l-isfidi kurrenti u futuri: il-mobbiltà transfruntiera u transnazzjonali, iż-żieda fil-kompetizzjoni minn barra l-UE, l-adattament għat-teknoloġiji diġitali, il-kisba ta’ ħiliet u kompetenzi ġodda.
L-ACE jipparteċipa wkoll fil-Grupp ta’ Esperti tal-Kummissjoni dwar il-Wirt Kulturali u jikkontribwixxi għall-grupp tal-MMK dwar l-Arkitettura ta’ Kwalità Għolja. Fix-xena internazzjonali, jinnegozjaw Ftehim ta’ Rikonoxximent Reċiproku (MRA) ma’ pajjiżi terzi bħall-Kanada u r-Repubblika tal-Korea.
Pjattaforma tal-Arkitettura LINA
LINA (Tagħlim, Interazzjoni u Networking fl-Arkitettura) hija pjattaforma mibdija fl-2021 minn istituzzjonijiet u organizzazzjonijiet li kienu wara l-Pjattaforma tal-Arkitettura Futura. L-għan ta’ LINA huwa li tappoġġja l-periti emerġenti u fl-istess ħin timmobilizza l-isforzi tal-professjoni fil-ħolqien ta’ ambjent sostenibbli.
LINA tlaqqa’ flimkien l-isforzi arkitettoniċi biex jiġu indirizzati l-isfidi ambjentali u tappoġġja u xxerred ideat li jgħinu fit-twettiq tal-Patt Ekoloġiku Ewropew. Permezz ta’ riċerka, sessjonijiet ta’ ħidma, wirjiet, konferenzi u proġetti ta’ pubblikazzjoni, LINA tinkorpora l-ispirtu tal-Bauhaus Ewropea l-Ġdida, championing the development of sustainable architecture.
LINA tlaqqa’ flimkien 28 organizzazzjoni minn 23 pajjiż tal-Mediterran, li fosthom hemm diversi biennali, triennali u festivals Ewropej, mużewijiet, networks ta’ riċerka u laboratorji, djar tal-pubblikazzjoni u universitajiet. Il-fakultà tal-Arkitettura fl-Università ta’ Ljubljana tikkoordina l-inizjattiva.
Proġetti ta’ kooperazzjoni
Ta’ min nixħtu dawl fuq dawn il-proġetti ta’ kooperazzjoni kulturali li ġejjin.
Bliet umani: Nisfidaw l-iskala tal-belt (2014-2018)
Proġett li juża d-disinn bħala għodda kreattiva u sostenibbli għall-innovazzjoni mal-abitanti tal-ispazju urban immexxi miċ-Cité du design - Saint Etienne (Franza).
Bil-proġett ta’ segwitu tiegħu “SMOTIES-Xogħlijiet kreattivi f’postijiet żgħar u remoti” mill-2020 ’l hawn, il-pjattaforma se tippreżenta l-approċċ tagħha f’10 postijiet Ewropew żgħar u remoti intiżi bħala depożitarji ta’ kultura materjali u immaterjali f’riskju li tintilef.
Biennali tal-arkitetturi ta’ Tbilisi (2018 u 2020)
Il-Biennali tal-arkitettura ta’ Tbilisi nħolqot fl-2018 u tmexxiet mill-organizzazzjoni Georgiana 42 Gradusi. L-ewwel edizzjoni esplorat l-informalità tal-ispazji mibnija u ta’ għajxien tal-insedjamenti residenzjali fil-belt ta’ Tbilisi u lil hinn minnha. Taħt l-isem “Buildings Are Not Enough”, il-Biennali tal-Arkitettura ta’ Tbilisi studjat il-proċessi ta’ trasformazzjoni u l-modi tal-għajxien li ġew ivvintati mill-ġdid reċentement mill-abitanti tal-belt: il-bini ġie ttrasformat id f’id mal-bidliet fil-ħajja ta’ dawk li jgħixu fih.
X’inhu mistenni fil-programm Ewropa Kreattiva (2021-27)
Il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea għall-programm Ewropa Kreattiva (2021-2027) tinkludi appoġġ settorjali għas-settur tal-arkitettura. L-azzjonijiet proposti għandhom jiffukaw fuq il-bini tal-kapaċità, is-sensibilizzazzjoni u l-aċċess għas-swieq.