Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει εργαστεί σκληρά τα τελευταία 25 χρόνια για τη δημιουργία ενός δικτύου προστατευόμενων περιοχών σε ολόκληρη την ΕΕ, το οποίο ονομάζεται δίκτυο Natura 2000. Σκοπός του δικτύου αυτού είναι να σταματήσει και να αντιστρέψει την απώλεια βιοποικιλότητας στην Ευρώπη.
Το Natura 2000 είναι το μεγαλύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα κράτη μέλη και καλύπτει το 18 % της χερσαίας μάζας της ΕΕ και σχεδόν το 6 % της θαλάσσιας επικράτειάς της. Στόχος του δικτύου είναι να εξασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη επιβίωση των πλέον πολύτιμων και απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών και οικοτόπων της Ευρώπης.
Ιστορίες επιτυχημένης διαχείρισης της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στο πλαίσιο του δικτύου Natura 2000
Αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο η ισχυρή διασύνδεση μεταξύ της φυσικής και της δομημένης πολιτιστικής κληρονομιάς και η ανάγκη για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης τους προκειμένου να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους.
Μια σειρά περιπτωσιολογικών μελετών αναδεικνύουν την επιτυχία της ολοκληρωμένης διαχείρισης της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στους τόπους Natura 2000.
Μάθετε περισσότερα για την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά της Ευρώπης στο δίκτυο Natura 2000 [pdf].
Η έκθεση του 2019 με τίτλο «Φυσική και πολιτιστική κληρονομιά στην Ευρώπη: συνεργασία στο πλαίσιο του δικτύου Natura 2000» είναι αποτέλεσμα του σχεδίου δράσης για τη φύση, τον άνθρωπο και την οικονομία. Πρόκειται για μία από τις επακόλουθες δράσεις του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς που αναφέρονται στο ευρωπαϊκό πλαίσιο δράσης για την πολιτιστική κληρονομιά.
Η έκθεση διερευνά τις εδαφικές επικαλύψεις μεταξύ φυσικών και πολιτιστικών χώρων. Εξετάζει τις κοινές απειλές και προκλήσεις, καθώς και τις ευκαιρίες που προσφέρονται στο πλαίσιο διαφόρων ταμείων της ΕΕ για την έναρξη κοινών πρωτοβουλιών για τη φύση και τον πολιτισμό. Περιλαμβάνει επίσης σειρά συστάσεων σχετικά με τους τρόπους αντιμετώπισης των υφιστάμενων προκλήσεων. Η έκθεση καταδεικνύει τρόπους προώθησης της ολοκληρωμένης διαχείρισης και των συναφών κοινωνικοοικονομικών οφελών.
Μάθετε περισσότερα για την έκθεση του 2019 και τους δεσμούς μεταξύ φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Περιπτωσιολογικές μελέτες
Το φυσικό πάρκο της μονής της Rila στη Βουλγαρία
Η περιοχή αυτή αποτελεί προστατευόμενο φυσικό πάρκο λόγω της ιδιάζουσας πολιτιστικής και φυσικής αξίας του. Μια μικρή έκταση εντός του πάρκου αποτελεί επίσης φυσικό καταφύγιο. Το μοναστήρι αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Οι κύριοι στόχοι του σχεδίου διαχείρισης του φυσικού πάρκου της Rila είναι η διασφάλιση των ακόλουθων στοιχείων:
- βέλτιστη αλληλεπίδραση σε ό,τι αφορά τη διατήρηση των φυσικών και των πολιτιστικών αγαθών του πάρκου
- χρήση των πόρων του
- αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρει το πάρκο
Η συναίνεση όλων των ενδιαφερόμενων μερών οδήγησε στην επιτυχή εφαρμογή του σχεδίου διαχείρισης, εξασφαλίζοντας ότι το πάρκο παραμένει σύμβολο του άρρηκτου δεσμού μεταξύ φύσης και πνεύματος.
Το πάρκο Burren στην Ιρλανδία
Το Burren έγινε εθνικό πάρκο το 1991, ενώ από το 2011 περιλαμβάνεται στο παγκόσμιο δίκτυο γεωπάρκων της UNESCO. Η περιοχή Burren είναι γνωστή για την αξιοσημείωτη χλωρίδα της και το όμορφο ασβεστολιθικό τοπίο της, το οποίο χαρακτηρίζεται από στιλπνές ασβεστολιθικές πλάκες που φιλοξενούν ένα εξαιρετικό φάσμα σπάνιων φυτικών ειδών. Για την προστασία αυτών των σπάνιων οικοτόπων και ειδών, υπάρχουν 3 διαφορετικές περιοχές διατήρησης στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000.
Το Burren είναι επίσης ένα πολιτιστικό τοπίο μεγάλης σημασίας, δεδομένης της ύπαρξης κατά τη διάρκεια του χειμώνα λιβαδικών συστημάτων που συμβάλλουν άμεσα στην πλούσια φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής.
Η ιρλανδική κυβέρνηση ρυθμίζει και διαχειρίζεται αυτή τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά βάσει διαφόρων μέσων και εμπλέκει τις τοπικές κοινότητες. Ο κοινοτικός χάρτης του Burren (Burren Community Charter) αποτελεί καλό παράδειγμα μοντέλων στρατηγικής διαχείρισης από τη βάση προς την κορυφή. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση που αναπτύσσεται από τις τοπικές κοινότητες έχει περισσότερα οφέλη για τη διατήρηση και την ανάπτυξη των πόρων.