Het Europees cultureel erfgoed is een rijk en divers mozaïek van culturele en creatieve uitingen, een erfenis van Europeanen uit vroegere tijden voor ons en de komende generaties.
Het omvat landschappen, gebouwen en archeologische vindplaatsen, musea, monumenten, kunstwerken, historische steden, literatuur, muziek, audiovisuele werken en de kennis, werkwijzen en tradities uit heel Europa.
Cultureel erfgoed verrijkt het leven van iedere burger. Het is de drijvende kracht achter de culturele en creatieve sector en helpt mee aan de opbouw en versterking van het sociaal kapitaal in Europa. Het is ook een belangrijke bron van economische groei, banen en sociale cohesie, en biedt mogelijkheden om steden en landelijke gebieden weer op te laten bloeien en duurzaam toerisme te stimuleren.
De rol en het optreden van de EU
Het cultureel beleid is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de lidstaten en de regionale en lokale autoriteiten. Desondanks zet de EU zich ervoor in om het Europees cultureel erfgoed te beschermen en te versterken via een aantal beleidsmaatregelen en programma’s.
De EU steunt het cultureel erfgoed van Europa met een reeks beleidsmaatregelen, programma’s en financiële middelen, met name het programma Creatief Europa. Maar ook op andere gebieden houdt het EU-beleid steeds meer rekening met erfgoed: van onderzoek, innovatie, onderwijs, milieu en klimaatverandering tot regionaal en digitaal beleid. Bijgevolg is er Europees geld voor cultureel erfgoed uit diverse bronnen: Horizon 2020, Erasmus+, Europa voor de burger en de Europese structuur- en investeringsfondsen.
De lidstaten van de EU werken samen op het gebied van cultureel erfgoed via de Raad van ministers voor Onderwijs, Jeugdzaken, Cultuur en Sport en via de open coördinatiemethode. De deskundigengroep van de Commissie inzake cultureel erfgoed, die actief is sinds 2019, geeft advies over de uitvoering van het EU-beleid op dit gebied. Die groep bestaat uit lidstaten, geassocieerde landen, Europese netwerken voor cultureel erfgoed, maatschappelijke en internationale organisaties, en EU-instellingen.
Europees actiekader voor cultureel erfgoed
Een van de belangrijkste instrumenten op EU-niveau is het Europees actiekader voor cultureel erfgoed (2018), de gemeenschappelijke opzet voor erfgoedactiviteiten op Europees niveau. Het actiekader geeft de resultaten van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed 2018 een blijvende impact. Het bevat vier beginselen en vijf belangrijke actiegebieden voor het cultureel erfgoed van Europa:
Vier basisbeginselen
- Holistisch
- Geïntegreerd
- Empirisch onderbouwd
- Samenwerking tussen belanghebbenden
Vijf actiegebieden
- Een inclusief Europa: deelname en toegang voor iedereen
- Een duurzaam Europa: slimme oplossingen voor een hechte en duurzame toekomst
- Een veerkrachtig Europa: bedreigd erfgoed beschermen
- Een innovatief Europa: kennis en onderzoek mobiliseren
- Een sterker mondiaal partnerschap: de internationale samenwerking versterken