Αρχιτεκτονικά γραφεία: Antonio Alvarez-Cienfuegos μέσω διαγωνισμού που διοργανώθηκε από την Επίσημη Ένωση Αρχιτεκτόνων της Εξτρεμαδούρας (COADE)

Κύριος χορηγός: Pueblos con futuro — Πρόγραμμα μέσω της επαρχιακής αρχής του Cáceres

Έτος ολοκλήρωσης: σε εξέλιξη

Συνολική έκταση:  3 300,50 m2

Γενικές πληροφορίες για την πόλη/περιφέρεια

Το Cáceres αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO από το 1986. Η πλατεία Santiago είναι δημοφιλές σημείο για τους θρησκευόμενους κατοίκους, άλλους ντόπιους και για τους τουρίστες, ενώ επίσης φιλοξενεί πολυάριθμες πολιτιστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες.

Ωστόσο, οι ενώσεις των κατοίκων εξέφραζαν όλο και περισσότερο την ανησυχία τους σχετικά με την υποβάθμιση και την περιθωριοποίηση αυτής της περιοχής με την εξαιρετική αρχιτεκτονική και πολιτιστική αξία.

Το 2022 οι δημόσιες αρχές αποφάσισαν να βελτιώσουν την πλατεία. Θέλησαν να την μετατρέψουν σε έναν πιο ελκυστικό χώρο που θα μπορούσε να ανταποκριθεί καλύτερα στις ανάγκες των χρηστών, να φιλοξενήσει διάφορες δραστηριότητες και να ενισχύσει το αίσθημα του ανήκειν στην τοπική κοινότητα.

Στην Επίσημη Ένωση Αρχιτεκτόνων της Εξτραμαδούρας (COADE) ανατέθηκε η διεξαγωγή διαγωνισμού για τη συγκέντρωση προτάσεων με σκοπό:

• τη βελτίωση της προσβασιμότητας στην πλατεία· τη βελτίωση της λειτουργικότητάς της
• τη χάραξη στρατηγικής για την κυκλοφορία και τη στάθμευση των αυτοκινήτων
• την επέκταση των χώρων πρασίνου
• τη διασφάλιση της ορθής διαχείρισης των αστικών υπηρεσιών
• τη βελτίωση της συλλογής και απορροής των υδάτων

Η πρωτοβουλία αυτή αντλεί έμπνευση από τις αξίες και τις αρχές του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους και του ισπανικού θεματολογίου για τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Υλοποιεί τις δράσεις που προβλέπονται στο τοπικό σχέδιο δράσης του Cáceres και πληροί τους στόχους που έχουν τεθεί στην ισπανική μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ενεργειακή ανακαίνιση των κτιρίων.

Λύση

Η ανακαίνιση της πλατείας Santiago και της γύρω περιοχής είναι αποτέλεσμα:

• μιας συμμετοχικής προσέγγισης στην οποία οι πολίτες συμμετείχαν ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων
• της συνεργασίας μεταξύ διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης, η οποία παρείχε ισχυρό ηγετικό πνεύμα
• της καθοδήγησης από ειδικούς μέσω της COADE

Οι προδιαγραφές αυτού του διαγωνισμού συντάχθηκαν από ομάδα εργασίας αποτελούμενη από εκπροσώπους ενώσεων κατοίκων, της COADE και των δημόσιων αρχών. Το επαρχιακό συμβούλιο του Cáceres, το δημοτικό συμβούλιο του Cáceres και η COADE πραγματοποίησαν επίσης διάφορες τεχνικές συναντήσεις για την ευθυγράμμιση των κριτηρίων και των προσδοκιών τους.

Η COADE, σε συνεργασία με ενώσεις κατοίκων, πραγματοποίησε πολυάριθμες συναντήσεις, ενώ επίσης διοργάνωσε εργαστήρια και δράσεις, όπως επισκέψεις στην πλατεία, καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, με σκοπό την ευαισθητοποίηση των κατοίκων και τη συγκέντρωση των προτάσεών τους.

Η κριτική επιτροπή του διαγωνισμού, η οποία αποτελούνταν από κατοίκους, αρχιτέκτονες και εκπροσώπους της τοπικής και επαρχιακής αυτοδιοίκησης, συνεδρίασε τον Ιούλιο του 2022 για να εξετάσει όλες τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν. Τον Οκτώβριο του 2022 το έργο που επιλέχθηκε παρουσιάστηκε δημοσίως, ενώ στην έδρα της COADE εγκαινιάστηκε έκθεση στην οποία προβλήθηκαν όλες οι προτάσεις, παρουσία όλων των ενδιαφερόμενων μερών που συμμετείχαν στη διαδικασία.

Κριτήρια υψηλής ποιότητας (πλαίσιο, αίσθηση του χώρου, πολυμορφία, ομορφιά)

• Η διαδικασία ανάπλασης της πλατείας είναι βασισμένη σε μεγάλο βαθμό στις ανησυχίες και τις προτάσεις που εξέφρασαν οι κάτοικοι, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του χώρου, δηλαδή μιας πλατείας και μιας γειτονιάς με πολιτιστική κληρονομιά υψηλής αξίας.
• Βασικός στόχος ήταν η ενίσχυση του αισθήματος του ανήκειν στην τοπική κοινότητα. Η συμμετοχική προσέγγιση έδωσε στους αρχιτέκτονες τη δυνατότητα να προσαρμόσουν τις λύσεις για την ανάπλαση της πλατείας στις ανάγκες όλων των χρηστών, λαμβάνοντας υπόψη την πολιτιστική αξία του χώρου.
• Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας υλοποιήθηκαν πολυάριθμες δράσεις για την ευαισθητοποίηση των κατοίκων όσον αφορά τις προκλήσεις του έργου και για τη συγκέντρωση των προτάσεών τους. Αυτή η συμμετοχική προσέγγιση κατέστησε δυνατό τον σχεδιασμό ειδικά προσαρμοσμένων λύσεων και την ενίσχυση του αισθήματος του ανήκειν στην κοινότητα.

Σχεδιασμός και διαχείριση

Την εποπτεία του έργου ανέλαβαν διάφοροι διοικητικοί φορείς, μεταξύ των οποίων:

• το Επαρχιακό Συμβούλιο του Cáceres (Τμήμα Έξυπνων Εδαφικών Υποδομών και Κινητικότητας)
• το Δημοτικό Συμβούλιο του Cáceres (Υπηρεσία Αστικής Ανάπτυξης και Ιστορικής Πόλης)
• η Κοινοπραξία Ιστορικής Πόλης του Cáceres

Ο διαγωνισμός ιδεών αναπτύχθηκε και υλοποιήθηκε από την COADE, με τη συμβολή του Συλλόγου Γειτονιάς Ciudad Monumental de Cáceres και του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Διακοσμητικών Πετρωμάτων και Οικοδομικών Υλικών (INTROMAC).

Προϋπολογισμός και χρηματοδότηση

Ο συνολικός προϋπολογισμός που διατέθηκε για ολόκληρη τη διαδικασία (συμπεριλαμβανομένων των επικείμενων εργασιών ανακαίνισης) ανήλθε σε 600 000 ευρώ, τα οποία διατέθηκαν από το επαρχιακό συμβούλιο του Cáceres στην COADE για την υλοποίηση του έργου και των εργασιών αποκατάστασης. Ο προϋπολογισμός αυτός είναι πιθανό να αυξηθεί σε 1,1 εκατομμύρια ευρώ λόγω του πληθωρισμού.

Μεταβιβάσιμες ιδέες

• Σχεδιάστε και υλοποιήστε μια διαρθρωμένη συμμετοχική διαδικασία ήδη από τα πρώτα στάδια, στην οποία οι κάτοικοι κάθε ηλικίας, φύλου και κοινωνικού υπόβαθρου βρίσκονται στο επίκεντρο των αποφάσεων.
• Αυτή η συμμετοχική διαδικασία πρέπει να κατευθύνεται από επαγγελματίες οι οποίοι παρέχουν συμβουλές, ώστε οι αποφάσεις να είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτές.
• Προωθήστε τον διάλογο μεταξύ διαφορετικών απόψεων, επιστημονικών κλάδων και διοικητικών αρχών στο πλαίσιο μιας πολυεπίπεδης διαδικασίας συνδιακυβέρνησης.