Biura architektoniczne: Antonio Alvarez-Cienfuegos w drodze konkursu zorganizowanego przez Publiczną Wyższą Szkołę Architektów Estremadury (COADE)

Główny inwestor: Pueblos con futuro – Program realizowany przez władze prowincji Cáceres

Rok ukończenia: w toku

Powierzchnia całkowita:3 300,50 m²

Informacje o mieście/regionie

Cáceres znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO od 1986 r. Plac Santiago cieszy się popularnością zarówno wśród religijnych, jak i niereligijnych mieszkańców miasta oraz wśród turystów. Jest miejscem licznych wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych.

Stowarzyszenia mieszkańców wyrażały jednak coraz większe zaniepokojenie degradacją i marginalizacją tego obszaru o wyjątkowej wartości architektonicznej i historycznej.

W 2022 r. władze publiczne postanowiły zmodernizować plac. Chciały przekształcić go w bardziej atrakcyjną przestrzeń, która mogłaby lepiej zaspokoić potrzeby użytkowników, pomieścić różne działania i wzmocnić poczucie przynależności mieszkańców.

Przeprowadzenie konkursu powierzono Publicznej Wyższej Szkole Architektów Estremadury (COADE). Celem było zebranie propozycji dotyczących:

• poprawy dostępności placu, poprawy jego funkcjonalności,
• opracowania strategii mobilności i parkowania,
• powiększenia terenów zielonych,
• właściwego zarządzania usługami miejskimi,
• usprawnienia zbierania i odprowadzania wody.

Inspiracją dla inicjatywy są wartości i zasady Nowego Europejskiego Bauhausu oraz hiszpańska agenda miejska. W jej ramach realizowane są działania przewidziane w lokalnym planie działania Cáceres oraz cele określone w hiszpańskiej długoterminowej strategii renowacji energetycznej budynków.

Projekt

Renowacja placu Santiago i jego otoczenia jest wynikiem:

• podejścia partycypacyjnego, w ramach którego obywatele byli ściśle zaangażowani w proces decyzyjny,
• współpracy między kilkoma szczeblami zarządzania, dzięki czemu zapewniono silne przywództwo,
• wytycznych przekazanych przez ekspertów z COADE.

Specyfikacje konkursu opracowała grupa robocza złożona z przedstawicieli stowarzyszeń mieszkańców, COADE i władz publicznych. Rada Prowincji Cáceres, Rada Miasta Cáceres i COADE odbyły również kilka spotkań o charakterze technicznym, aby uzgodnić swoje kryteria i oczekiwania.

COADE, we współpracy ze stowarzyszeniami mieszkańców, zorganizowała liczne spotkania, warsztaty i działania, takie jak zwiedzanie placu, w celu szerzenia wiedzy wśród mieszkańców i poznania ich propozycji.

Jury konkursu, w którego skład weszli mieszkańcy, architekci oraz przedstawiciele administracji lokalnej i prowincjonalnej, zebrało się w lipcu 2022 r., aby zapoznać się ze wszystkimi zgłoszeniami. W październiku 2022 r. publicznie zaprezentowano zwycięski projekt, a w siedzibie COADE zainaugurowano wystawę prezentującą wszystkie projekty, w obecności wszystkich zainteresowanych stron.

Kryteria wysokiej jakości (kontekst, genius loci, różnorodność, estetyka)

• Plac odnowiono z uwzględnieniem – w możliwie najszerszym zakresie – kwestii poruszanych przez mieszkańców i ich propozycji, oraz specyfiki samego miejsca, mianowicie placu i dzielnicy charakteryzujących się wyjątkową wartością historyczną.
• Głównym celem projektu było wzmocnienie poczucia przynależności lokalnej społeczności. Podejście partycypacyjne umożliwiło architektom dostosowanie rozwiązań renowacyjnych do potrzeb wszystkich użytkowników, z uwzględnieniem historycznej wartości miejsca.
• W trakcie całego procesu przeprowadzono liczne działania mające na celu zwrócenie uwagi mieszkańców na wyzwania związane z projektem i zasięgnięcie opinii. To partycypacyjne podejście umożliwiło zaprojektowanie rozwiązań dostosowanych do potrzeb i wzmocnienie poczucia przynależności mieszkańców.

Planowanie i zarządzanie

Projekt był nadzorowany przez kilka organów administracji publicznej, w tym:

• Radę Prowincji Cáceres (wydział inteligentnej infrastruktury terytorialnej i mobilności),
• Radę Miasta Cáceres (biuro ds. urbanistyki i Starego Miasta),
• konsorcjum na rzecz Starego Miasta,

Koncepcję konkursu opracowała i wdrożyła COADE przy udziale stowarzyszenia sąsiedzkiego Ciudad Monumental de Cáceres oraz Instytutu Technologicznego Skał Ozdobnych i Materiałów Budowlanych (INTROMAC).

Budżet i finansowanie

Całkowity budżet przeznaczony na całość procesu (w tym planowane prace remontowe) wyniósł 600 000 euro; kwotę tę przekazała na rzecz COADE Rada Prowincji Cáceres, a uczelnia zajęła się realizacją projektu i przeprowadzeniem prac remontowych. Budżet zostanie prawdopodobnie zwiększony do 1,1 mln euro ze względu na inflację.

Co warto wiedzieć

• Uporządkowany proces uczestnictwa należy zaprojektować i wdrożyć na najwcześniejszym etapie, aby w procesie decyzyjnym mogli odegrać znaczącą rolę mieszkańcy w różnym wieku, różnej płci i pochodzący z różnych środowisk.
• Proces partycypacyjny musi być prowadzony przez specjalistów i przy zapewnieniu doradztwa ekspertów, aby decyzje były wykonalne pod względem technicznym i finansowym.
• Ważną kwestią jest wspieranie dialogu między osobami opowiadającymi się za różnymi punktami widzenia, przedstawicielami różnych dziedzin i jednostek administracji w wielopoziomowym procesie współzarządzania.