Sponsor prinċipali: ir-Reġjun Kapitali ta’ Brussell 

Sena ta’ tlestija: 2009-għadu għaddej

Belt / sfond reġjonali

Fil-passat, Brussell esperjenzat urbanizzazzjoni rapida mingħajr ippjanar urban komprensiv. F’dawn l-aħħar snin, l-arkitettura ta’ kwalità għolja u l-ambjent mibni ġew espliċitament prijoritizzati. Fl-2009, il-Gvern tar-Reġjun Kapitali ta’ Brussell introduċa l-pożizzjoni ta’ Bouwmeester Maitre Architecte (BMA) biex itejjeb il-kwalità tal-proġetti ta’ żvilupp urban madwar il-belt. 

Il-ħatra ta’ Maîtres Architectes (bouwmeesters) ħarġet bħala approċċ adottat b’mod wiesa’ fil-Belġju mill-2000. L-għan oriġinali kien li jiġu organizzati aħjar il-proċessi tal-akkwist pubbliku għall-kuntratti ta’ servizzi arkitettorali, b’enfasi fuq id-depolitiċizzazzjoni u l-professjonalizzazzjoni tagħhom. F’dan il-kuntest, kien ifisser li jiġu żgurati kompetizzjonijiet arkitettorali strutturati tajjeb. 

Madankollu, fi Brussell, dan l-objettiv malajr evolva biex jinkludi missjoni usa’ – kif tista’ tiġi avvanzata l-kwalità ġenerali tal-ambjent arkitettorali u mibni, iffaċilitata b’diversi għodod. Il-BMA jintgħażel permezz ta’ proċess ta’ reklutaġġ miftuħ u pubbliku, issorveljat minn kumitat ta’ valutazzjoni li jinvolvi speċjalisti esterni fil-livell reġjonali fir-Reġjun Kapitali ta’ Brussell. Il-ħatriet ikopru mandat ta’ ħames snin. Għalkemm il-Gvern ta’ Brussell jistabbilixxi l-mandat, il-pożizzjoni żżomm l-indipendenza biex tippromwovi l-aħjar eżiti tal-ippjanar arkitettorali u urban għall-belt. 

Soluzzjoni

Minn perspettiva governattiva u amministrattiva, Brussell titqies bħala entità reġjonali. Iżda fir-rigward tal-iskala speċjali tagħha hi topera bħala belt. Il-BMA hu każ uniku fil-Belġju peress li l-pożizzjoni tiġbor flimkien il-livelli lokali u reġjonali. Għall-kuntrarju ta’ bliet jew reġjuni oħrajn, il-pożizzjoni ta’ “bouwmeester” hi miktuba fil-liġi u ma tiddependix fuq l-għażla tal-gvern reġjonali iżda fuq id-deċiżjoni tal-parlament reġjonali. Ir-rwol tal-BMA jimmira għal impatt massimu billi jkopri l-aspetti kollha tal-iżvilupp urban, inklużi l-arkitettura, l-ippjanar urban, l-ispazji pubbliċi, u l-pajsaġġ. 

Il-BMA jaħdem mhux biss fuq proġetti iżda wkoll fuq governanza u għodod li jtejbu strutturalment il-kwalità tal-ambjent mibni. Il-missjoni tiegħu hi li jmexxi ’l quddiem l-ambizzjonijiet ta’ Brussell fl-iżvilupp urban billi jassisti, jagħti pariri u jħeġġeġ lill-klijenti pubbliċi u privati. Għandu l-għan li jkun ta’ benefiċċju għal udjenza wiesgħa, peress li jaffettwa lil kulħadd fil-belt. Hu juża varjetà ta’ għodod, li issa huma kkaratterizzati minn involviment pubbliku akbar u enfasi speċjali fuq it-tibdil fil-klima. 

Matul is-snin, ir-rwol u r-responsabbiltajiet tal-BMA evolvew. Dan jinkludi erba’ għodod ta’ influwenza ewlenin li jintużaw fil-prattika: kompetizzjonijiet tad-disinn, “kmamar tal-kwalità” (bordijiet ta’ analiżi tad-disinn), riċerka skont id-disinn, u komunikazzjoni.

Kriterji għal kwalità għolja (kuntest, sens ta’ post, diversità, sbuħija)

• Il-BMA għandu funzjonijiet transversali differenti, billi jikkollabora ma’ diversi entitajiet u dipartimenti involuti fl-iżvilupp urban ta’ Brussell, u jaħdem ma’ diversi livelli ta’ politika u oqsma fil-livelli federali, reġjonali u lokali. 
• L-approċċ ta’ “riċerka skont id-disinn” jgħin biex jitfassal proġett fl-istadji bikrin tiegħu u jistabbilixxi l-possibbiltajiet futuri għal kull sit, programm jew tema. Fil-qafas ta’ din l-għodda, it-tim jiddiskuti kif l-affarijiet għandhom jidhru u jaħdmu f’dak l-ispazju. 
• Il-BMA jinħatar mill-Gvern kollu kemm hu u hu għas-servizz ta’ dawk politikament responsabbli għall-oqsma kollha ta’ politika. Dan jindika li l-kwalità spazjali tingħata attenzjoni jew tiġi integrata fl-aspetti kollha tal-governanza u tat-teħid tad-deċiżjonijiet, u tiżgura approċċ komprensiv għall-ippjanar u l-iżvilupp urban. Il-kwalità għandha tgħaqqad kollox flimkien u tgħaqqad aspetti differenti. 

Governanza u mmaniġġar

Diversi atturi, inklużi awtoritajiet pubbliċi minn oqsma ta’ politika differenti, atturi mill-qasam tal-kultura u l-edukazzjoni, u attivisti u organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, kienu involuti fl-introduzzjoni tal-pożizzjoni tal-BMA fl-2009. 

Ħafna atturi huma involuti fil-funzjonament attwali tal-BMA: l-awtoritajiet pubbliċi fil-livelli kollha, is-settur privat u ċ-ċrieki professjonali, l-istampa, l-istituzzjonijiet kulturali u edukattivi, l-assoċjazzjonijiet ċivili. 

Bħalissa hemm 15-il persuna fit-tim tal-BMA.  

Baġit u finanzjament

Il-baġit hu pprovdut mir-Reġjun Kapitali ta’ Brussell. Il-baġit ikopri biss ir-remunerazzjoni tat-tim, inkluża kwalunkwe spiża ġenerali. Fl-2022, l-ispiża kienet ta’ madwar €1,500,000 għal 17-il membru tal-istaff. 

L-intervent tal-BMA hu mingħajr ħlas għal kull min jitlob is-servizzi tiegħu. Madankollu, il-baġit assoċjat mal-implimentazzjoni tal-proġetti mhux inkluż f’dan il-kamp ta’ applikazzjoni.

Ideat trasferibbli

Mill-2000, il-ħatra ta’ bouwmeesters saret dejjem aktar popolari fil-Belġju bħala l-aħjar prattika. Hemm interess regolari barra mill-pajjiż fl-introduzzjoni ta’ funzjoni simili, fil-livell nazzjonali (l-Iżvezja, l-Estonja), u fil-livell tal-belt (in-Netherlands, ir-Rumanija). 

Pariri mill-belt 

• Il-liġijiet u r-regolamenti huma utli, bħala punt tat-tluq għall-kwalità tad-disinn. Iżda huma meħtieġa miżuri addizzjonali, speċjalment l-approċċi aktar informali tas-setgħa ta’ persważjoni fil-governanza tad-disinn tal-kwalità. 
• L-indipendenza fil-governanza tal-kwalità tad-disinn hi importanti, hekk kif il-fiduċja tikber abbażi tal-argumentazzjoni u r-responsabbiltà. Dan jippermetti lill-BMA jaħdem b’mod trasversali, billi jkisser is-silos u jaħdem kemm fis-sistema kif ukoll barra minnha. 
• Żviluppaw funzjoni ta’ pont bejn id-dinja tal-kreattività u ċ-ċittadini u dik tal-amministrazzjoni u l-politika. L-għan mhux biss minn isfel għal fuq jew minn fuq għal isfel, iżda pjuttost l-interazzjoni bla xkiel bejniethom.