Il-mobbiltà, kemm jekk għax-xogħol, l-istudju, ir-riċerka, il-koproduzzjoni, jew il-parteċipazzjoni fi programm ta’ residenza jew ta’ skambju, hi parti integrali mill-prattika u mill-karriera regolari tal-artisti u l-professjonisti kulturali. Il-mobbiltà tista’ ma tkunx sempliċement kwistjoni ta’ għażla, iżda wkoll ta’ sopravivenza professjonali.
Il-mobbiltà tal-artisti u l-professjonisti kulturali hi essenzjali għal diversi raġunijiet, inklużi:
- l-aċċess għal opportunitajiet ta’ karriera, udjenzi u swieq ġodda
- il-ħolqien tal-impjiegi fis-setturi kulturali u kreattivi
- il-promozzjoni tad-diversità kulturali u tad-djalogu interkulturali
- il-ħolqien ta’ networks u ta’ sħubijiet
L-artisti u l-professjonisti kulturali spiss huma mobbli ħafna, billi jivvjaġġaw biex juru xogħolhom u jagħtu prestazzjonijiet f’diversi pajjiżi. It-titjib tal-kundizzjonijiet għall-artisti mobbli jgħin ukoll biex isostni l-għajxien tagħhom.
Tnaqqis tal-ostakli għall-mobbiltà
Il-Kummissjoni tappoġġja u tikkomplementa l-azzjonijiet tal-Istati Membri biex jitnaqqsu l-ostakli għall-mobbiltà għall-artisti u l-professjonisti kulturali. Hi tara li ttejjeb l-ambjent għall-mobbiltà billi tipprovdi finanzjament u opportunitajiet, u tiżgura li l-informazzjoni u l-pariri jkunu komprensivi u faċilment disponibbli.
Il-mobbiltà hija integrata f’ċerti azzjonijiet ta’ Ewropa Kreattiva, il-programm tal-UE għall-kultura, fejn tista’ tkun parti minn proġetti, networks jew pjattaformi ta’ kooperazzjoni. Madankollu, inħolqot skema ġdida ta’ finanzjament għall-mobbiltà tal-artisti u l-professjonisti kulturali, li tiżgura kongruwenza bejn id-djalogu politiku fil-livell tal-UE u l-programm tal-UE għall-kultura.
i-Portunus, l-ewwel skema ta’ mobbiltà tal-UE xprunata mid-domanda għall-individwi, ġiet ittestjata fl-2019. Tat riżultati impressjonanti u rċeviet appoġġ entużjast. Kważi 350 individwu rċevew finanzjament għal perjodi ta’ mobbiltà professjonali, inklużi residenzi orjentati lejn il-produzzjoni u attivitajiet ta’ żvilupp professjonali, minn total ta’ €620 miljun ta’ appoġġ disponibbli.
Fost il-parteċipanti:
- 97% rrapportaw li kisbu ħiliet ġodda
- 94% żviluppaw udjenzi jew opportunitajiet ġodda għal xogħolhom
- 94% stabbilixxew koproduzzjonijiet jew kokrezzjonijiet
- 49% rċevew offerta ta' impjieg jew kuntratt ġdid
Il-parteċipanti rċevew bejn €1,500 u €3,400 kull wieħed biex jappoġġjaw il-mobbiltà tagħhom. Sir af aktar dwar l-esperjenzi tal-parteċipanti tal-inizjattiva i-Portunus.
Programmi tal-UE li jappoġġjaw il-mobbiltà
Minbarra l-programm Ewropa Kreattiva, numru ta’ inizjattivi u programmi oħra tal-UE għandhom l-għan li jappoġġjaw il-mobbiltà fl-Ewropa, anke għas-setturi kulturali u kreattivi. L-għotjiet għall-mobbiltà jistgħu jiġu pprovduti permezz ta’, fost l-oħrajn, il-programm Erasmus+, Erasmus għall-imprendituri żgħażagħ (il-programm COSME tal-Unjoni Ewropea għall-Kompetittività tal-Intrapriżi u l-Intrapriżi Żgħar u ta' Daqs Medju), il-programm ta’ residenza STARTS u l-inizjattiva STARTS (l-inizjattiva għax-Xjenza, it-Teknoloġija u l-Arti tal-Kummissjoni Ewropea, imnedija taħt il-programm ta’ riċerka u innovazzjoni Orizzont 2020 tal-UE).
Barra minn hekk, il-Proġett ta’ Sħubija Worth iffinanzjat minn COSME jkopri d-disinn u joffri azzjonijiet speċifiċi ta’ mobbiltà, filwaqt li l-proġett pilota għall-mobbiltà tal-Makers għandu l-għan li jittestja azzjonijiet li jappoġġjaw il-mobbiltà u l-iskambju tal-esperjenzi bejn l-industriji kulturali u kreattivi, iċ-ċentri kreattivi, l-ispazji tal-makers u l-fab-labs.
Għajnuna lill-Istati Membri biex isawru politiki ta’ mobbiltà kulturali aħjar
Flimkien mal-Kummissjoni Ewropea, l-Istati Membri ilhom ukoll jikkollaboraw dwar il-mobbiltà tal-artisti u l-professjonisti kulturali mill-2008 permezz tal-Metodu Miftuħ ta’ Koordinazzjoni (MMK). Bħala qafas ta’ kooperazzjoni volontarju iżda strutturat bejn il-gvernijiet tal-UE, l-MMK jkompli jiffaċilita l-iskambju ta’ prattiki tajba u jrawwem it-tagħlim bejn il-pari.
Fl-2011, Grupp ta’ Esperti ddedikat imlaqqa’ mill-Kummissjoni ħareġ sett ta’ linji gwida (Standards ta’ Informazzjoni dwar il-Mobbiltà) dwar l-istandards tal-kwalità għall-istabbiliment ta’ servizzi ta’ informazzjoni u konsulenza għall-artisti u l-professjonisti kulturali. Fl-2012, grupp ta’ esperti tal-MMK tal-Istati Membri tal-UE ħareġ rapport ta’ politika li ppropona ħames prinċipji ewlenin għall-bini u ż-żamma ta’ qafas sod biex jappoġġja l-mobbiltà tal-artisti u l-professjonisti kulturali, filwaqt li grupp ieħor tal-MMK lesta Manwal ta’ Politika dwar ir-Residenzi tal-Artisti f’Diċembru 2014. Dan tal-aħħar analizza l-valur tar-residenzi tal-artisti u inkluda eżempji ta’ prattiki tajba mill-UE kollha.
Fl-2013-2014, il-Kummissjoni organizzat żewġ seminars tematiċi għall-Istati Membri u s-settur kulturali biex janalizzaw il-prattiki amministrattivi li joħolqu ostakli għall-mobbiltà tal-artisti u l-professjonisti kulturali. Is-seminars iffukaw fuq, fost l-oħrajn, il-viżi ta’ Schengen, is-sigurtà soċjali u t-tassazzjoni transfruntiera. Fl-2016, il-Kummissjoni organizzat laqgħa ta’ rendikont biex tivvaluta l-progress li sar mill-2014 rigward l-ostakli għall-mobbiltà artistika u kulturali fl-Ewropa. L-eżerċizzju laqqa’ flimkien għadd ta’ partijiet ikkonċernati mis-setturi kulturali u kreattivi kif ukoll dawk li jfasslu l-politika. Ir-rendikont ippermetta li jiġi konkluż li minkejja għarfien ikbar tal-ostakli għall-mobbiltà artistika u kulturali, għad hemm bosta problemi.