Οι καθορισμένες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2019-2024 είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη χάραξη πολιτικής στον τομέα του πολιτισμού σε επίπεδο ΕΕ και για τα βασικά θέματα της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού.
Οι προτεραιότητες αυτές αποτελούν μέρος της συνολικής πολιτικής στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι καθορισμένες προτεραιότητες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη χάραξη πολιτικής στον τομέα του πολιτισμού σε επίπεδο ΕΕ και για τα βασικά θέματα της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού.
Για την περίοδο 2019-2024, οι έξι πολιτικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι οι εξής:
- Μια Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: ανάδειξή μας στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο
- Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή: ενδυνάμωση των ατόμων μέσω μιας νέας γενιάς τεχνολογιών
- Μια οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων: εξασφάλιση κοινωνικής δικαιοσύνης και ευημερίας
- Μια ισχυρότερη Ευρώπη στον κόσμο: η Ευρώπη να επιδιώκει υψηλότερους στόχους ενισχύοντας το μοντέλο υπεύθυνης παγκόσμιας ηγεσίας που προσφέρουμε και το οποίο είναι μοναδικό
- Προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής μας: οικοδόμηση μιας Ένωσης ισότητας στην οποία όλοι έχουμε την ίδια πρόσβαση σε ευκαιρίες
- Νέα ώθηση για την ευρωπαϊκή δημοκρατία: ανάπτυξη, προστασία και ενίσχυση της δημοκρατίας μας
- Μάθετε περισσότερα για τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Δεδομένου του σημαντικού ρόλου τους για τις οικονομίες και τις κοινωνίες στην ΕΕ, οι τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας μπορούν να συμβάλουν σημαντικά σε όλες τις προαναφερθείσες προτεραιότητες.
Νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό
Σε συνέχεια της ευρωπαϊκής ατζέντας του 2007 για τον πολιτισμό, η Επιτροπή ενέκρινε το 2018 τη νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό προκειμένου να ληφθεί υπόψη η εξέλιξη στον πολιτιστικό τομέα. Η νέα ατζέντα και το συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής παρέχουν το πλαίσιο για τη συνεργασία στον πολιτιστικό τομέα σε επίπεδο ΕΕ. Επικεντρώνονται στη θετική συμβολή του πολιτισμού στην κοινωνία, την οικονομία και τις διεθνείς σχέσεις της Ευρώπης. Η ατζέντα καθορίζει επίσης ενισχυμένες μεθόδους εργασίας με τα κράτη μέλη, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους διεθνείς εταίρους.
Τα κράτη μέλη καθορίζουν τα κύρια θέματα και τις μεθόδους εργασίας για την πολιτική συνεργασία στον τομέα του πολιτισμού μέσω προγραμμάτων εργασιών για τον πολιτισμό, τα οποία εγκρίνονται από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η νέα ατζέντα αποτελείται από τρεις στρατηγικούς τομείς, με ειδικούς στόχους που αντιστοιχούν στην κοινωνική, οικονομική και εξωτερική διάσταση.
Κοινωνική διάσταση
Με στόχο την αξιοποίηση της δύναμης του πολιτισμού και της πολιτιστικής πολυμορφίας για τους σκοπούς της κοινωνικής συνοχής και της ευημερίας, η ατζέντα επιδιώκει
- ενίσχυση των πολιτιστικών ικανοτήτων όλων των Ευρωπαίων με τη διάθεση ποικίλων πολιτιστικών δραστηριοτήτων και την παροχή ευκαιριών για ενεργό συμμετοχή
- ενθάρρυνση της κινητικότητας των επαγγελματιών των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων και εξάλειψη των φραγμών στην κινητικότητά τους
- προστασία και προώθηση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς ως κοινού πόρου, με σκοπό την αύξηση της ευαισθητοποίησης των Ευρωπαίων όσον αφορά την κοινή ιστορία και τις κοινές αξίες μας και την ενίσχυση του αισθήματος της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας
Οικονομική διάσταση
Με στόχο τη στήριξη της πολιτιστικής δημιουργικότητας στην εκπαίδευση και την καινοτομία, την απασχόληση και την ανάπτυξη, οι στόχοι της ατζέντας είναι
- προώθηση των τεχνών, του πολιτισμού και της δημιουργικής σκέψης στην τυπική και μη τυπική εκπαίδευση και κατάρτιση σε όλα τα επίπεδα και στη διά βίου μάθηση
- ενίσχυση ευνοϊκών οικοσυστημάτων για τους κλάδους του πολιτισμού και της δημιουργίας, μέσω της προώθησης της πρόσβασης σε χρηματοδότηση, της ικανότητας καινοτομίας, της δίκαιης αμοιβής συγγραφέων και δημιουργών και της διατομεακής συνεργασίας
- προώθηση των δεξιοτήτων που απαιτούνται στους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών, επιχειρηματικών, παραδοσιακών και εξειδικευμένων δεξιοτήτων
Εξωτερική διάσταση
Σκοπός είναι η ενίσχυση των διεθνών πολιτιστικών σχέσεων της ΕΕ μέσω τριών στόχων
- στήριξη του πολιτισμού ως κινητήριας δύναμης για βιώσιμη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη
- προώθηση του πολιτισμού και του διαπολιτισμικού διαλόγου για ειρηνικές διακοινοτικές σχέσεις
- ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς
Με βάση την πείρα που αποκτήθηκε από τη συνεργασία της ΕΕ στον τομέα του πολιτισμού την τελευταία δεκαετία, η νέα ατζέντα καθοδηγείται από την ισχυρή συνεργασία με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και διεθνών εταίρων.
Προγράμματα εργασιών για τον πολιτισμό
Τα κράτη μέλη καθορίζουν τις προτεραιότητές τους για τη χάραξη πολιτιστικής πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ στο πλαίσιο των πολυετών προγραμμάτων εργασιών που εγκρίνονται με τη μορφή συμπερασμάτων από το Συμβούλιο της ΕΕ. Παράλληλα με τη νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό και σύμφωνα με τον στρατηγικό προσανατολισμό της, το πρόγραμμα εργασιών θεσπίζεται ως στρατηγικό και δυναμικό μέσο πολιτιστικής συνεργασίας της ΕΕ που αντιμετωπίζει τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις και θέτει προτεραιότητες, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας της ΕΕ.
Το τρέχον πρόγραμμα εργασιών για τον πολιτισμό, το οποίο καλύπτει την περίοδο 2023-2026, καθορίζει τέσσερις προτεραιότητες για την ευρωπαϊκή συνεργασία στη χάραξη πολιτιστικής πολιτικής:
- καλλιτέχνες και επαγγελματίες του τομέα του πολιτισμού: ενδυνάμωση του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα
- πολιτισμός για τον άνθρωπο: ενίσχυση της συμμετοχής στο πολιτιστικό γίγνεσθαι, καθώς και του κοινωνικού ρόλου του πολιτισμού
- πολιτισμός για τον πλανήτη: απελευθέρωση της δύναμης του πολιτισμού
- πολιτισμός για εταιρικές σχέσεις συνδημιουργίας: ενίσχυση της πολιτιστικής διάστασης των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ
Στο πλαίσιο καθεμίας από τις προτεραιότητες αυτές καθορίζονται 21 δράσεις για την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τις προεδρίες του Συμβουλίου.
Οι μέθοδοι εργασίας τους και τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα καθορίζονται σαφώς, συμπεριλαμβανομένης της ανοικτής μεθόδου συντονισμού για τις ομάδες εμπειρογνωμόνων.
Το τρέχον πρόγραμμα συνεχίζει τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν αναληφθεί μέχρι σήμερα στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, στις οποίες περιλαμβάνονται
- η προστασία από την κλιματική αλλαγή
- οι φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές και η εμπορία ανθρώπων
- οι συνθήκες εργασίας των καλλιτεχνών
- ο ρόλος του πολιτισμού στην υγεία και την ευημερία
- η πρόσβαση στον πολιτισμό, η συμμετοχή στο πολιτιστικό γίγνεσθαι και η δημοκρατία
- ο ρόλος των βιβλιοθηκών
- η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση των τομέων
- το ποιοτικό δομημένο περιβάλλον
- οι διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις, μεταξύ άλλων με την Ουκρανία
Το τρέχον είναι το τέταρτο πρόγραμμα εργασιών της ΕΕ στον πολιτιστικό τομέα, με βάση τα προηγούμενα: 2019-2022, 2015-2018 και 2011-2014.
Ευρωπαϊκό πλαίσιο δράσης για την πολιτιστική κληρονομιά
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε το πρώτο ευρωπαϊκό πλαίσιο δράσης για την πολιτιστική κληρονομιά τον Δεκέμβριο του 2018. Στόχος του πλαισίου είναι να αποτυπώσει και να αναβαθμίσει την επιτυχία του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 και να εξασφαλίσει διαρκή αντίκτυπο.
- Μάθετε περισσότερα για το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Δράσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά
Προς μια στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις
Το 2016 η Ύπατη Εκπρόσωπος και Αντιπρόεδρος της ΕΕ, κ. Φεντερίκα Μογκερίνι, και ο επίτροπος, κ. Νάβρατσιτς, παρουσίασαν την κοινή ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο — Προς μια στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις. Στόχος της είναι να θέσει την πολιτιστική συνεργασία στο επίκεντρο των διπλωματικών σχέσεων της ΕΕ με χώρες ανά τον κόσμο.
- Μάθετε περισσότερα για τη στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις