Tá tosaíochtaí sainithe an Choimisiúin Eorpaigh le haghaidh 2019-2024 an‑ábhartha do cheapadh beartas i réimse an chultúir ar leibhéal an Aontais Eorpaigh agus do phríomhthéamaí an chomhair chultúrtha Eorpaigh.
Tá na tosaíochtaí sin ina gcuid de straitéis foriomlán polaitiúil an Aontais.
Tá na tosaíochtaí sainithe an‑ábhartha go fóill do cheapadh beartas i réimse an chultúir ar leibhéal an Aontais Eorpaigh agus do phríomhthéamaí an chomhair chultúrtha Eorpaigh.
Don tréimhse 2019-24, is iad seo a leanas na sé thosaíocht pholaitiúla atá ag an gCoimisiún Eorpach:
- Comhaontú Glas don Eoraip: Ár ndícheall a dhéanamh a bheith ar an gcéad mhór-roinn aeráidneodrach
- Eoraip atá oiriúnach don aois dhigiteach: Glúin nua teicneolaíochtaí a úsáid chun daoine a chumhachtú
- Geilleagar a fhóireann do dhaoine: obair a dhéanamh ar son na cothroime sóisialta agus an rathúnais
- Eoraip níos láidre sa Domhan: An Eoraip ag féachaint le níos mó a bhaint amach trínár mbranda uathúil maidir le ceannaireacht fhreagrach dhomhanda a neartú
- Ár ndóigh Eorpach a chur chun cinn: Aontas an chomhionannais a thógáil ina bhfuil an rochtain chéanna againn go léir ar dheiseanna
- Ugach nua do dhaonlathas na hEorpa: Ár ndaonlathas a chothú, a chosaint agus a neartú
- Tuilleadh eolais faoi thosaíochtaí straitéiseacha an Choimisiúin Eorpaigh
I bhfianaise a ról tábhachtach i leith geilleagar agus sochaithe san Aontas, is féidir le hearnálacha an chultúir agus na cruthaitheachta cur go mór le gach ceann de na tosaíochtaí thuasluaite.
An Clár Oibre Eorpach Nua le haghaidh an Chultúir
I ndiaidh Chlár Oibre Eorpach 2007 le haghaidh an Chultúir, ghlac an Coimisiún leis an gClár Oibre Eorpach Nua le haghaidh an Chultúir in 2018 chun forás earnáil an chultúir a chur san áireamh. Soláthraíonn an Clár Nua agus an Doiciméad Inmheánach Oibre a ghabhann leis an creat le haghaidh comhair ar chultúr ar leibhéal an Aontais Eorpaigh. Díríonn siad ar an gcaoi a gcuidíonn an cultúr le sochaí na hEorpa, lena geilleagar agus leis an gcaidreamh idirnáisiúnta. Leagtar amach sa Chlár freisin modhanna oibre feabhsaithe leis na Ballstáit, le heagraíochtaí na sochaí sibhialta agus le comhpháirtithe idirnáisiúnta.
Sainíonn na Ballstáit na príomhábhair agus modhanna oibre le haghaidh comhar beartais ar chultúr trí Phleananna Oibre le haghaidh an Chultúir, lena nglacann Comhairle an Aontais Eorpaigh.
Tá trí réimse straitéiseacha sa Chlár Nua, agus baineann cuspóirí sonracha le gnéithe sóisialta, eacnamaíocha agus seachtracha.
Sóisialta
Dírithe ar leas a bhaint as cumhacht an chultúir agus na héagsúlachta cultúrtha le haghaidh comhtháthú sóisialta agus folláine, féachann an Clár leis na rudaí seo a leanas a dhéanamh:
- cumas cultúrtha gach duine san Eoraip a chothú trí réimse leathan gníomhaíochtaí cultúrtha a chur ar fáil agus deiseanna a thabhairt dóibh páirt ghníomhach a ghlacadh
- soghluaisteacht gairmithe in earnálacha an chultúir agus na cruthaitheachta a spreagadh agus deireadh a chur leis na constaicí maidir lena gcuid soghluaisteachta
- oidhreacht chultúrtha na hEorpa a chosaint agus a chur chun cinn mar acmhainn chomhroinnte, feasacht a spreagadh maidir lenár stair agus ár luachana trí chéile agus tuiscint ar an bhféiniúlacht Eorpach a athneartú
Eacnamaíoch
Agus é mar sprioc tacú leis an gcruthaitheacht chultúr-bhunaithe san oideachas agus sa nuálaíocht, le haghaidh post agus fáis, is iad seo a leanas cuspóirí an Chláir
- na healaíona, an cultúr agus an smaointeoireacht chruthaitheach a chur chun cinn san oideachas foirmiúil agus seachfhoirmiúil agus san oiliúint fhoirmiúil agus sheachfhoirmiúil ar gach leibhéal agus san fhoghlaim ar feadh an tsaoil
- éiceachórais fhabhracha a chothú le haghaidh tionscail chultúir agus chruthaitheacha, agus rochtain ar mhaoiniú, cumas nuálaíochta, luach saothair cothrom d’údair agus do chruthaitheoirí agus comhar trasearnála a chur chun cinn
- na scileanna a theastaíonn ó earnálacha an chultúir agus na cruthaitheachta a chur chun cinn, scileanna digiteacha, fiontraíochta, traidisiúnta agus sainscileanna san áireamh
Seachtrach
An sprioc ná caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta an Aontais a neartú le trí chuspóir
- tacú leis an gcultúr mar fheithicil le haghaidh forbairt inbhuanaithe sóisialta agus eacnamaíoch
- cultúr agus idirphlé idirchultúrtha a chur chun cinn mar chuid de chaidreamh síochánta idirphobail
- comhar ar oidhreacht chultúrtha a neartú
Bunaithe ar thaithí a fuarthas ó chomhar san Aontas ar chultúr le deich mbliana anuas, tá an Clár Nua á stiúradh ag comhar láidir leis na Ballstáit agus na páirtithe leasmhara, eagraíochtaí na sochaí sibhialta agus comhpháirtithe idirnáisiúnta san áireamh.
Pleananna Oibre le haghaidh an Chultúir
Sainíonn na Ballstáit a dtosaíochtaí i leith ceapadh beartas cultúir ar leibhéal an Aontais Eorpaigh i bPleananna Oibre ilbhliantúla a nglacann Comhairle an Aontais Eorpaigh leo i bhfoirm conclúidí. Le hais an Chláir Oibre Eorpaigh Nua le haghaidh an Chultúir agus i gcomhréir lena treo straitéiseach, bunaítear an Plean Oibre mar ionstraim straitéiseach dinimiciúil de chomhar cultúrtha an Aontais Eorpaigh a thugann aghaidh ar fhorbairtí reatha polaitiúla agus tosaíochtaí beartaithe, agus tugtar aird chuí ar phrionsabail choimhdeachta agus chomhréireachta an Aontais Eorpaigh.
Leagtar amach sa Phlean Oibre oibre le haghaidh an Chultúir, rud a chlúdaíonn an tréimhse 2023-2026, sé thosaíocht le haghaidh comhar Eorpach i gceapadh beartas cultúir:
- ealaíontóirí agus gairmithe cultúrtha: earnálacha an chultúir agus na cruthaitheachta a chumhachtú
- cultúr do na daoine: feabhas a chur ar an rannpháirtíocht chultúrtha agus ar ról an chultúir sa tsochaí
- cultúr don phláinéad: cumhacht an chultúir a scaoileadh
- cultúr le haghaidh comhpháirtíochtaí comhchruthaitheacha: an ghné chultúrtha de chaidreamh seachtrach an Aontais a neartú
Sainítear 21 ghníomhaíocht faoi gach ceann de na tosaíochtaí sin don Choimisiún, do na Ballstáit agus d’uachtaránachtaí na Comhairle.
Sainítear a gcuid modhanna oibre agus na haschuir atá mar sprioc acu go soiléir (an Modh Oscailte Comhordúcháin do shainghrúpaí san áireamh.
Leantar sa phlean atá i bhfeidhm faoi láthair de ghníomhartha an Aontais Eorpaigh a glacadh go dtí seo i réimse na hoidhreachta cultúrtha, agus an méid seo ina measc:
- cosaint i gcoinne an athraithe aeráide
- tubaistí nádúrtha, tubaistí de dhéanamh an duine agus gáinneáil
- dálaí oibre ealaíontóirí
- ról an chultúir don tsláinte agus don fholláine
- rochtain ar chultúr, rannpháirtíocht chultúrtha agus daonlathas
- ról na leabharlann
- aistriú glas agus aistriú digiteach na n-earnálacha
- timpeallacht ardchaighdeáin thógtha
- caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta, an Úcráin san áireamh
Is é an Plean Oibre le haghaidh an Chultúir atá ann faoi láthair an ceathrú Plean Oibre de chuid an Aontais agus táthar á thógáil ar na cinn a tháinig roimhe: (2019-2022), (2015-2018) agus (2011-2014).
Creat Gníomhaíochta Eorpach maidir leis an Oidhreacht Chultúrtha
Mhol an Coimisiún Eorpach an chéad Chreat Gníomhaíochta Eorpach maidir leis an Oidhreacht Chultúrtha i mí na Nollag 2018. Is é is aidhm don Chreat leas a bhaint as rath Bhliain Eorpach na hOidhreachta Cultúrtha 2018 agus é a fhorbairt agus tionchar fadtéarmach a chinntiú.
- Tuilleadh eolais faoin gCreat Gníomhaíochta Eorpach maidir leis an Oidhreacht Chultúrtha
I dtreo straitéis de chuid an Aontais Eorpaigh i leith caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta
In 2016, chuir Ardionadaí an Aontais Eorpaigh agus an Leas-Uachtarán Federica Mogherini agus Coimisinéir Navracsics i láthair an Teachtaireacht Chomhpháirteach do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle - I dtreo straitéis de chuid an Aontais Eorpaigh i leith caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta. Is é is aidhm di comhar cultúrtha a lonnú i lár caidreamh taidhleoireachta an Aontais le tíortha ar fud an domhain.
- Tuilleadh eolais faoi straitéis an Aontais Eorpaigh maidir le caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta