Għaliex il-koeżjoni soċjali hija vitali għall-Ewropa

B’riżultat ta’ firxa ta’ kriżijiet, l-Ewropa qed tiffaċċja livelli dejjem jikbru ta’ inugwaljanzi soċjali, popolazzjonijiet varjati, populiżmu, radikalizzazzjoni u theddid ieħor. L-appoġġ tar-rwol tal-kultura huwa aspett vitali fil-bini tal-koeżjoni soċjali. Il-kultura hija essenzjali biex jiġu evitati l-kunflitti u għar-riżoluzzjoni tal-kunflitti. Hija mezz ideali biex tikkomunika minkejja l-ostakoli lingwistiċi, tagħti s-setgħa lin-nies u tiffaċilita l-koeżjoni soċjali, anke fost ir-refuġjati, il-migranti u l-popolazzjonijiet ospitanti. Dan jipprevjeni l-marġinalizzazzjoni tan-nies abbażi tal-identità kulturali, l-istatus soċjoekonomiku, l-età u fatturi oħra tagħhom.

Il-parteċipazzjoni kulturali ttejjeb ukoll is-saħħa u l-benesseri. Li tgħix qrib il-postijiet relatati mal-wirt kulturali tal-Ewropa jista’ jtejjeb il-kwalità tal-ħajja, filwaqt li l-aċċess kulturali huwa wieħed mill-aktar fatturi determinanti importanti tal-benesseri psikoloġiku.

Ir-rwol tal-Kummissjoni

Il-Kummissjoni għandha l-għan li ssaħħaħ il-koeżjoni soċjali billi tippromwovi l-kultura u l-ħajja kulturali u billi ssaħħaħ l-aċċess għall-kultura permezz tal-involviment ċiviku, tippromwovi inizjattivi kulturali u żżid is-sens ta’ emanċipazzjoni individwali u kuxjenza demokratika.

Il-politiki u l-inizjattivi tal-Kummissjoni f’dan il-qasam jagħtu attenzjoni partikolari lill-interessi u l-ħtiġijiet tal-gruppi żvantaġġati, bħal, pereżempju, iż-żgħażagħ, il-ġenerazzjonijiet ta’ età akbar, l-individwi b’diżabbiltà, il-persuni minn ambjent ta’ migrazzjoni jew ta’ refuġjati u l-persuni li jgħixu fil-faqar jew f’deprivazzjoni materjali.

Sabiex jinkisbu l-aħjar riżultati possibbli mill-prattiki ta’ koeżjoni u benesseri , hi mħeġġa l-kooperazzjoni ma’ oqsma oħra, bħall-edukazzjoni, il-kura soċjali, il-kura tas-saħħa, ix-xjenza u t-teknoloġija kif ukoll l-iżvilupp reġjonali u urban.

Appoġġ tal-UE għall-kultura u l-koeżjoni soċjali

Nitgħallmu mill-passat

Il-Kummissjoni mexxiet varjetà ta’ inizjattivi li jisfruttaw il-poter tal-kultura u d-diversità kulturali għall-koeżjoni soċjali u l-benesseri. Sa mill-2008, il-Kummissjoni identifikat il-koeżjoni soċjali bħala wieħed mill-oqsma ta’ prijorità tal-politika kulturali tagħha. Is-sena Ewropea għad-djalogu interkulturali (2008) u l-Pjattaforma dwar Ewropa Interkulturali (2008-2013) jistgħu jiġu enfasizzati f’dan ir-rigward.

Bejn l-2017 u l-2019, il-Kummissjoni sejħet ukoll grupp ta’ esperti tal-Metodu Miftuħ ta’ Koordinazzjoni tal-Istati Membri tal-UE li pproduċa linji gwida għal dawk li jfasslu l-politika u l-istituzzjonijiet kulturali dwar it-tema “Minn inklużjoni soċjali għal koeżjoni soċjali: ir-rwol tal-politika dwar il-kultura” (2019).

Matul il-perjodu bejn l-2016 u l-2017, il-Kummissjoni Ewropea laqqgħet grupp ieħor tal-Metodu Miftuħ ta’ Koordinazzjoni biex jiddiskuti l-integrazzjoni tal-migranti u r-refuġjati fis-soċjetajiet permezz tal-arti u l-kultura.

Dokument importanti ieħor li jintroduċi l-missjoni tal-istituzzjonijiet kulturali pubbliċi biex jippromwovu l-koeżjoni soċjali huwa r-Report on the Role of Public Arts and Cultural Institutions in the Promotion of Cultural Diversity and Intercultural Dialogue (2012-2014). L-idea tar-rapport hija li jgħin lill-istituzzjonijiet kulturali pubbliċi, l-artisti u l-komunitajiet iddedikati kif ukoll lil dawk li jfasslu l-politika biex jisfruttaw il-potenzjal tal-kultura għall-benefiċċju ta’ kulħadd.

Inħejju għall-futur

L-Aġenda Ewropea Ġdida għall-Kultura, adottata fl-2018, kompliet issaħħaħ id-dimensjoni soċjali tal-politika kulturali.

Wara l-pandemija tal-COVID-19 u l-impatt enormi tagħha fuq il-ħajja tagħna ta’ kuljum, l-Unjoni Ewropea żiedet l-attenzjoni tagħha għall-kontribut tal-kultura fuq is-saħħa u l-benesseri u għandha l-għan li tindirizzaha fuq skala akbar u b’mod aktar strateġiku:

Diġà fl-2020, id-DĠ EAC organizza workshop online għall-Istati Membri tal-UE dwar il-kultura u t-tixjiħ attiv kif ukoll dwar is-suġġett tal-kultura, is-saħħa u l-benesseri. Dan il-workshop kien parti mill-Pjan ta’ Ħidma tal-Kunsill għall-Kultura 2019-2022.

Fl-2021 tnediet l-azzjoni preparatorja Politika minn Isfel għal Fuq għall-Iżvilupp tal-Benesseri Kulturali fl-UE bl-għan li jiġi ffaċilitat l-iskambju tal-għarfien u l-esperjenza fost dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet u l-prattikanti fil-livelli Ewropej, nazzjonali, reġjonali u lokali. .. Din l-azzjoni hija ffinanzjata mill-Parlament Ewropew bl-appoġġ tad-Direttorat Ġenerali għall-Edukazzjoni u l-Kultura.

Il-proġett CultureForHealth intgħażel biex jimplimenta l-azzjoni, u jixtieq jispira bidla reali fil-politika fil-livelli kollha, li tiġbor flimkien is-setturi tas-saħħa, tal-kultura, tal-edukazzjoni u soċjali, permezz ta’ riċerka estensiva, immappjar tal-politiki u l-inizjattivi eżistenti u proġetti pilota f’6 pajjiżi tal-UE. Il-proġett ippubblika rapport fis-16 ta’ Novembru 2022, li juri s-sejbiet ta’ aktar minn 300 studju xjentifiku u 500+ proġett li juru l-kontribut tal-arti u l-kultura għas-saħħa u l-benesseri.

Il-programm Ewropa Kreattiva huwa s-sors ewlieni ta’ finanzjament għal proġetti f’dan il-qasam. Barra minn hekk, l-Erasmus+, l-Orizzont 2020 u l-Orizzont Ewropa ffinanzjaw u jkomplu jiffinanzjaw proġetti li jorbtu l-kultura, is-saħħa u l-benesseri. Il-fuljett Culture: a driver for health and wellbeing in the EU (ippubblikat f’Novembru 2022) jiġbor eżempji ta’ prattika tajba mwettqa taħt dawn il-programmi ta’ finanzjament.

F’Novembru 2022 ukoll, il-Kummissjoni Ewropea u l-Parlament Ewropew jorganizzaw seminar konġunt dwar il-kultura, is-saħħa u l-benesseri li se jiġbor kelliema mill-Ewropa kollha u minn sfondi differenti ħafna: tobba, atturi kulturali, periti, muniċipalitajiet, fost oħrajn.

Djalogu mas-soċjetà ċivili

L-inklużjoni soċjali hija wkoll fuq l-aġenda tad-djalogu strutturat tal-UE mas-soċjetà ċivili, imsejħa “Voices of Culture”. Saru diskussjonijiet mal-partijiet ikkonċernati dwar dawn it-temi rilevanti:

• Il-promozzjoni tad-djalogu interkulturali u t-tlaqqigħ ta’ komunitajiet permezz tal-kultura fi spazji pubbliċi kondiviżi (2016)
• Ir-rwol tal-kultura fil-promozzjoni tal-inklużjoni tar-refuġjati u l-migranti (2016)
• L-inklużjoni soċjali: sħubija ma’ setturi oħra (2017-2018)
• L-inklużjoni tar-refuġjati u l-migranti permezz tal-kultura (2019)
• Ir-rwol tal-kultura f’żoni mhux urbani tal-UE (2019)

Fl-2022, Voices of Culture jiffoka fuq iż-Żgħażagħ, is-Saħħa Mentali u l-Kultura, fost suġġetti oħra. Wieħed mill-eżiti tad-djalogu dwar din it-tema se jkun rapport dwar ir-rwol tas-setturi kulturali u kreattivi fit-titjib tas-saħħa mentali taż-żgħażagħ. Ir-rapport se jiġi ppubblikat fil-bidu tal-2023. Id-dokument ta’ qafas għad-diskussjonijiet huwa disponibbli hawnhekk.

X’inhuma l-passi li jmiss?

Il-programm Ewropa Kreattiva joħroġ sejħiet miftuħa regolari għal proġetti fl-UE u lil hinn minnha. Dawn il-proġetti jistgħu jgħinu, pereżempju, jippromwovu d-djalogu interkulturali, jappoġġjaw l-integrazzjoni tar-refuġjati u l-migranti; u jagħtu leħen lill-artisti u lill-udjenzi bi kwistjonijiet ta’ saħħa fiżika u mentali.