Cultureel erfgoed is een gedeelde rijkdom en een gemeenschappelijk goed. De zorg voor ons erfgoed is dan ook een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. De Europese Commissie zette dit beginsel uiteen in haar mededeling van 2014 Naar een geïntegreerde aanpak van cultureel erfgoed voor Europa.

Met nieuwe benaderingen voor instandhouding wordt vooral geprobeerd om cultureel erfgoed helemaal op te nemen in de lokale gemeenschap. Daarom richten erfgoedbeschermers hun inspanningen op het behoud en de verbetering van een volledig cultureel landschap in plaats van alleen een geïsoleerde locatie.

De Commissie erkent de noodzaak om door te gaan met de ontwikkeling van meer participatieve interpretatie- en beheersmodellen die beter passen bij het Europa van nu. Zij streeft daarbij naar een grotere betrokkenheid van de particuliere sector en het maatschappelijk middenveld. Dit zou de positie van Europa met betrekking tot de bescherming, restauratie en valorisatie van cultureel erfgoed versterken.

Nauwere contacten tussen erfgoedspecialisten

In het Werkplan voor cultuur 2015-2018 vroeg de Raad van de Europese Unie aan een groep deskundigen uit 27 landen om innovatieve methoden voor het beheer op meerdere niveaus van materieel, immaterieel en digitaal erfgoed te bepalen, waarbij de openbare sector, particuliere belanghebbenden en het maatschappelijk middenveld worden betrokken.

Participatief beheer houdt in dat de relatie tussen de instellingen en mensen die in de sector werken wordt versterkt. Het gaat erom dat iedereen die belangstelling heeft of zich inzet voor cultureel erfgoed wordt bereikt. Het is tevens een vernieuwende aanpak waarmee een echte verandering in het beheer en de waardering van cultureel erfgoed wordt bewerkstelligd. Ten slotte is het een beheersvorm die over een langere periode kan worden voortgezet.

Meer uitleg over de aanpak betreffende participatief beheer is te vinden in het verslag van 2018 over participatief beheer van cultureel erfgoed.

Voortbouwend op dat verslag wordt in het Europees actiekader voor cultureel erfgoed opgeroepen tot een participatieve benadering om cultureel erfgoed te beschermen en te beheren. Ook wordt hierin de behoefte aan nieuwe modellen benadrukt om lokale gemeenschappen en een breed scala aan belanghebbenden hierbij te betrekken via open, participatieve en inclusieve processen.

Zie ook het project The Faro Way van de Raad van Europa, waarin het maatschappelijk middenveld en plaatselijke gemeenschappen worden aangemoedigd om deel te nemen aan het beheer van cultureel erfgoed.

Uitgelicht project

Nearch

Met Nearch zijn de verschillende dimensies van publieksparticipatie in de hedendaagse archeologie onderzocht. Ook zijn er nieuwe manieren van werken en samenwerken ontstaan: archeologie inzetten als een middel om mensen bij Europa te betrekken en een Europees saamhorigheidsgevoel te ontwikkelen.