Dziedzictwo kulturowe jest naszym wspólnym zasobem i dobrem. Zatem opieka nad nim jest również naszym wspólnym obowiązkiem. Komisja Europejska zadeklarowała tę zasadę w komunikacie z 2014 r. „Ku zintegrowanemu podejściu do dziedzictwa kulturowego w Europie”.

Nowe podejście do kwestii ochrony polega na założeniu, że dziedzictwo kulturowe stanowi w pełni część społeczności lokalnej. Dlatego też konserwatorzy dostosowują swoje wysiłki na rzecz zachowania i wzmocnienia całego krajobrazu kulturowego, a nie tylko odizolowanego obszaru.

Komisja uznaje, że należy dalej rozwijać bardziej partycypacyjne wzorce interpretacyjne i modele zarządzania, lepiej dostosowane do współczesnej Europy, poprzez większe zaangażowanie sektora prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego. Wzmocniłoby to pozycję Europy w dziedzinie ochrony, konserwacji i waloryzacji dziedzictwa kulturowego.

Wzmacnianie relacji między osobami zawodowo zajmującymi się dziedzictwem kulturowym

W Planie prac w dziedzinie kultury na lata 2015–2018 Rada Unii Europejskiej zwróciła się do grupy ekspertów z 27 państw o określenie „innowacyjnych podejść do wielopoziomowego zarządzania materialnym, niematerialnym i cyfrowym dziedzictwem, z udziałem sektora publicznego, podmiotów prywatnych i społeczeństwa obywatelskiego”.

Zarządzanie partycypacyjne ma wzmocnić stosunki między instytucjami dziedzictwa kulturowego a osobami zajmującymi się nim zawodowo. Celem jest zaangażowanie wszystkich stron zainteresowanych lub zajmujących się ochroną dziedzictwa kulturowego. Jest to również innowacyjne podejście, które głęboko zmienia zarządzanie dziedzictwem kulturowym i ocenę jego znaczenia. Ponadto może być ono prowadzone w perspektywie długoterminowej.

Wyjaśnienia dotyczące podejścia opartego na partycypacyjnym zarządzaniu można znaleźć w Sprawozdaniu z 2018 r. w sprawie partycypacyjnego zarządzania dziedzictwem kulturowym.

Opierając się na wnioskach ze sprawozdania, w europejskich ramach działania w zakresie dziedzictwa kulturowego wezwano do przyjęcia partycypacyjnego podejścia do ochrony dziedzictwa kulturowego i zarządzania nim. Podkreślono w nich również zapotrzebowanie na nowe modele angażujące społeczności lokalne i szerokie spektrum zainteresowanych stron w otwarte, partycypacyjne i integracyjne procesy.

Zob. również projekt Rady Europy „Podejście z Faro”, który promuje rolę społeczeństwa obywatelskiego i społeczności lokalnych w zarządzaniu dziedzictwem kulturowym.

Ciekawy projekt

NEARCH

W ramach projektu NEARCH zbadano różne sposoby zaangażowania społeczeństwa w dziedzinę, jaką jest współczesna archeologia. Wypracowano również nowe sposoby pracy i współpracy w tej dziedzinie: postrzeganie archeologii jako sposobu angażowania ludzi i rozwijania poczucia przynależności europejskiej.