Rok 2018 był Europejskim Rokiem Dziedzictwa Kulturowego. Inicjatywa ta miała na celu zachęcić jak największą liczbę osób do odkrycia i docenienia europejskiego dziedzictwa kulturowego, a także do wzmocnienia poczucia przynależności do wspólnej przestrzeni europejskiej. Hasło tej inicjatywy brzmiało:
„Nasze dziedzictwo: Tu przeszłość spotyka się z przyszłością”.
Jak wykazało specjalne badanie Eurobarometr dotyczące dziedzictwa kulturowego rozpoczęte przed inauguracją Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego, większość obywateli europejskich uważa, że dziedzictwo kulturowe jest dla nich ważne osobiście (84 proc. respondentów) oraz dla ich społeczności lokalnej (84 proc.), regionu (87 proc.), kraju (91 proc.) oraz dla Unii Europejskiej jako całości (80 proc.).
Większość respondentów (84 proc.) jest dumnych z dziedzictwa kulturowego swojego regionu lub kraju, a aż 70 proc. Europejczyków docenia wartość zabytku, historycznego miejsca, dzieła sztuki lub tradycji innego państwa europejskiego.
Aż 70 proc. osób uważa również, że zamieszkiwanie w pobliżu miejsc związanych z dziedzictwem kulturowym Europy może wzmacniać poczucie przynależności europejskiej. Zdaniem większości osób organy publiczne na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym oraz europejskim powinny przeznaczać więcej zasobów na dziedzictwo kulturowe.
Najważniejsze dane dotyczące Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018
- 12,8 mln uczestników
- 23 tys. zorganizowanych wydarzeń
- 37 państw
Komisja Europejska we współpracy z Radą Europy, UNESCO oraz innymi partnerami wprowadziła 10 długoterminowych inicjatyw europejskich stanowiących główny wkład polityczny w Europejski Rok Dziedzictwa. Do tych inicjatyw należały:
- działania prowadzone we współpracy ze szkołami
- badania dotyczące innowacyjnych rozwiązań w zakresie ponownego wykorzystywania zabytkowych budynków
- działania w zakresie zwalczania nielegalnego handlu dobrami kultury.
Zrealizowano ponadto liczne projekty finansowane przez UE na rzecz dziedzictwa kulturowego. W ramach programu Kreatywna Europa Komisja Europejska ogłosiła specjalne zaproszenie do składania wniosków dotyczących projektów współpracy związanych z Europejskim Rokiem. Szereg innych możliwości było dostępnych w ramach programów takich jak Erasmus+, „Europa dla Obywateli” czy „Horyzont 2020”.
Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018: wspólny sukces
Na poziomie europejskim wszystkie instytucje UE dążyły wspólnie do tego, by inicjatywa ta była sukcesem. Z okazji Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego Komisja Europejska, Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej oraz Komitet Regionów i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny zrealizowały wiele wydarzeń i innych działań skupionych wokół tematyki dziedzictwa kulturowego.
Krajowi koordynatorzy byli odpowiedzialni za realizację Europejskiego Roku na poziomie krajowym. Reprezentowali oni następujące państwa: 28 państw członkowskich oraz 9 krajów stowarzyszonych (Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Gruzja, Islandia, Norwegia, Macedonia Północna, Serbia oraz Szwajcaria).
Komisja Europejska zrealizowała przedsięwzięcie z pomocą 38 organizacji społeczeństwa obywatelskiego należących do komitetu zainteresowanych stron. Proces naboru do komitetu zainteresowanych stron był otwarty i przejrzysty. Udział wzięły w nim również UNESCO oraz Rada Europy w następstwie otwartego zaproszenia do uczestnictwa.
Efekty Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018
Komisja Europejska, państwa członkowskie oraz podmioty z sektora dziedzictwa kulturowego kontynuują realizację długoterminowej wizji zarządzania europejskim dziedzictwem kulturowym, jego ochrony i wzmacniania. Podstawą tego są wyniki Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego oraz europejskich ram działania w zakresie dziedzictwa kulturowego. W tym zakresie Komisja polega w szczególności na pracy grup ekspertów.