Podstawą europejskich ram działania w zakresie dziedzictwa kulturowego jest zintegrowane i partycypacyjne podejście do dziedzictwa kulturowego. Jest ono niezbędne, aby można było propagować dziedzictwo kulturowe w polityce UE w różnych dziedzinach. Podejście to popierają: Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej, Komitet Regionów i Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Wszystkie te instytucje Unii zaangażowały się również w Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018 i przyczyniły się do jego sukcesu.

Instytucje UE uznają rolę dziedzictwa kulturowego jako istotnej wartości dla Europy. Dostrzegają, w jaki sposób wpływa ono na jakość życia ludzi, ułatwia włączenie społeczne i oddziałuje na gospodarkę.
Instytucje Unii zwracają również uwagę na wyzwania, z którymi dziedzictwo kulturowe musi się mierzyć. Aby im sprostać, niezbędna jest współpraca między unijnymi instytucjami, państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami.

Parlament Europejski

W rezolucji z 8 września 2015 r. Parlament Europejski podkreślił konieczność przyjęcia zintegrowanego podejścia do dziedzictwa kulturowego. Uznano, że ma ono kluczowe znaczenie dla osiągnięcia dialogu kulturowego i wzajemnego zrozumienia, a także dla zwiększenia spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej.

Projekty pilotażowe Parlamentu Europejskiego

Projekty pilotażowe są to eksperymentalne inicjatywy, których celem jest sprawdzenie wykonalności konkretnych działań. W dziedzinie kultury i dziedzictwa kulturowego wdrażanych jest kilka takich projektów.

Cyfrowy projekt odzyskania żydowskich dóbr kultury (Jewish Digital Cultural Recovery Project – JDCRP)

Projekt ten ma na celu utworzenie kompleksowej bazy danych zawierającej istotne materiały dotyczące żydowskich dóbr kultury zrabowanych przez nazistów. Skoncentrowano się w nim na losach kolekcji Adolfa Schlossa.

Istotną częścią tego projektu jest gromadzenie dobrych praktyk i proponowanie działań informacyjnych. Docelowo baza danych umożliwi opracowanie ogólnounijnego przeglądu zrabowanych dzieł sztuki, ułatwi poszukiwania i pomoże chronić europejskie dziedzictwo kulturowe. Kilka muzeów i instytucji w Europie i USA zgromadziło dotychczas około 5 tys. dokumentów.

Więcej informacji na temat cyfrowego projektu odzyskania żydowskich dóbr kultury

Ochrona cmentarzy żydowskich w Europie

Celem projektu jest opracowanie mapy ponad 3 tys. cmentarzy w krajach europejskich, a także określenie dobrych praktyk konserwatorskich i zaproponowanie modelu skutecznej ochrony cmentarzy. Działanie to wniosło wkład w Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018 poprzez upowszechnianie wiedzy na temat dziedzictwa Europy i jej różnorodności kulturowej.

Więcej informacji na temat projektu

Rada Unii Europejskiej

Ponieważ polityka kulturalna należy do kompetencji państw członkowskich, Rada przyjmuje środki zachęcające i zalecenia. Ochrona i wzbogacanie dziedzictwa kulturowego należą do głównych celów Rady w dziedzinie kultury, co znalazło wyraz w przyjętych w ostatnim czasie konkluzjach:

• w sprawie zarządzania ryzykiem w obszarze dziedzictwa kulturowego (26 kwietnia 2020 r.)
• w sprawie potrzeby wyeksponowania dziedzictwa kulturowego we wszystkich politykach UE (8 czerwca 2018 r.)
• na temat zarządzania partycypacyjnego dziedzictwem kulturowym (23 grudnia 2014 r.)
• w sprawie dziedzictwa kulturowego jako strategicznego zasobu zrównoważonej Europy (21 maja 2014 r.)

Komitet Regionów

Europejski Komitet Regionów sporządza opinie na temat wniosków ustawodawczych UE. Propaguje również dialog i współpracę transgraniczną z władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi. Komitet podkreśla podstawową rolę władz lokalnych i regionalnych w zarządzaniu dziedzictwem europejskim, jego promowaniu i ochronie.

Opinia Komitetu Regionów: „Ku zintegrowanemu podejściu do dziedzictwa kulturowego w Europie”

W dokumencie tym podkreślono znaczenie zarządzania w promowaniu i wspieraniu dziedzictwa kulturowego. Uznano w nim również rolę dziedzictwa kulturowego w kontekście tożsamości europejskiej i rozwoju gospodarczego.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny wydaje opinie i sprawozdania informacyjne, a także organizuje inicjatywy i wydarzenia ukierunkowane na uczestnictwo społeczeństwa obywatelskiego i obywateli. Niektóre z nich są poświęcone konkretnie dziedzictwu kulturowemu.

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: „Wkład obszarów wiejskich Europy w Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018 z myślą o zapewnieniu zrównoważonego rozwoju i spójności między obszarami wiejskimi a miejskimi”

W opinii tej Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny zachęca zainteresowane strony do przyjęcia szerokiej definicji kultury, obejmującej wszystkich obywateli. Wzywa również instytucje do formalnego uznania dziedzictwa kulturowego wsi ze względu na jego nieodłączną wartość artystyczną oraz gospodarczy i społeczny wkład w dobrostan wszystkich obywateli Europy.

Działania zewnętrzne Unii Europejskiej

Kultura i dziedzictwo kulturowe odgrywają podstawową rolę w stosunkach międzynarodowych UE. We wspólnym komunikacie z 2016 r. Komisja zachęca do współpracy kulturalnej między UE i jej krajami partnerskimi w oparciu o zasadę połączenia sił.

Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady: „W stronę strategii UE w dziedzinie międzynarodowych stosunków kulturalnych” (2016)

Więcej informacji na temat międzynarodowych stosunków kulturalnych