Αρχιτεκτονικά γραφεία: Varvsstaden AB 

Κύριος χορηγός: Varvsstaden AB 

Έτος ολοκλήρωσης: 2017 — σε εξέλιξη 

Υλικά: Τούβλα, γυαλί, σκυρόδεμα, χάλυβας, λαμαρίνα 

Συνολική έκταση: 180 000 m² 

Γενικές πληροφορίες για την πόλη/περιφέρεια

Το Varvsstaden είναι μια ιστορική βιομηχανική περιοχή στο Malmö, η οποία βρίσκεται κοντά τόσο στο λιμάνι όσο και στο κέντρο της πόλης. Κάποτε υπήρξε ραγδαία αναπτυσσόμενο βιομηχανικό κέντρο, όπου στεγάζονταν ναυπηγεία και βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Η περιοχή συνέβαλε σημαντικά στην πολυπολιτισμική και προοδευτική ταυτότητα της πόλης, εν μέρει χάρη στην Kockums, μια πασίγνωστη ναυπηγική εταιρεία που κάποτε λειτουργούσε εκεί. 

Για σχεδόν έναν αιώνα, το Varvsstaden παρέμενε κλειστό για το κοινό. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας τις προοπτικές της περιοχής για αστική ανάπτυξη και την ανάγκη δημιουργίας χώρου για τους κατοίκους, τους επισκέπτες και τις μελλοντικές δράσεις, ο δήμος αποφάσισε να τη μετασχηματίσει. 

Η μεγαλύτερη πρόκληση για την ανάπτυξη αυτή έγκειται στην εξής διττή αποστολή: να διατηρηθεί η βιομηχανική κληρονομιά του Varvsstaden και ταυτόχρονα να μετασχηματιστεί σε μια σύγχρονη, ανοικτή γειτονιά. Αυτό το έργο ανάπλασης αποτελεί απόδειξη της δέσμευσης του Malmö να τιμήσει το παρελθόν του, δημιουργώντας παράλληλα ένα δυναμικό και συμπεριληπτικό μέλλον στο Varvsstaden. 

Λύση

Το Varvsstaden βρίσκεται σε διαδικασία πλήρους μετασχηματισμού, ώστε να γίνει μια ζωντανή συνοικία για να ζει κανείς και να εργάζεται. Την πρωτοβουλία αυτή διαχειρίζεται η Varvsstaden AB. Η εταιρεία λειτουργεί τόσο ως ανάδοχος όσο και ως φορέας υλοποίησης του έργου και επιβλέπει την 25ετή περίοδο ανάπτυξης. Αυτή η νέα αστική περιοχή αποτελείται από 2 500 κατοικίες, 4 000 χώρους εργασίας, σχολεία και διάφορους χώρους πρασίνου. Το εγχείρημα αυτό δεν αναδιαμορφώνει απλώς το τοπίο, αλλά ταυτόχρονα πρωτοπορεί με καινοτόμες κυκλικές προσεγγίσεις ως προς την αναπροσαρμογή της χρήσης των υφιστάμενων κτιρίων και την επαναχρησιμοποίηση δομικών υλικών, θέτοντας ένα νέο πρότυπο για την αστική ανάπτυξη. 

Το έργο έχει ως στόχο να προωθήσει την αρμονική συνύπαρξη μεταξύ της «ζωής στα κτίρια» και της «ζωής ανάμεσα στα κτίρια». Αυτός ο μελετημένος σχεδιασμός διασφαλίζει ότι οι κάτοικοι και οι εργαζόμενοι μπορούν να ζήσουν ποιοτικά σε ένα περιβάλλον που προσφέρει ταυτόχρονα άνετους χώρους διαβίωσης και δυναμικούς δημόσιους χώρους. 

Διατηρώντας τον βιομηχανικό του χαρακτήρα, το Varvsstaden διατηρεί και προσαρμόζει πολλές χαρακτηριστικές βιομηχανικές δομές σε εμπορικά, πολιτιστικά και εκπαιδευτικά κτίρια. Η ανάπτυξη αυτή περιλαμβάνει ένα ολιστικό και βιώσιμο αστικό μοντέλο, το οποίο συνδυάζει χώρους μεικτής χρήσης, δημόσιους χώρους και διατήρηση της κληρονομιάς, και υπόσχεται οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. 

Η πρόοδος του έργου όσον αφορά τη βιωσιμότητα παρακολουθείται διεξοδικά και δημοσιοποιείται στον ιστότοπο της Varvsstaden AB. 

Κριτήρια υψηλής ποιότητας (πλαίσιο, αίσθηση του χώρου, πολυμορφία, ομορφιά)

• Η κατευθυντήρια αρχή του έργου είναι η διατήρηση της μοναδικής ατμόσφαιρας του Varvsstaden, ώστε η παλιά αρχιτεκτονική να μπορέσει να συγκεραστεί αρμονικά με τη νέα. Η ανάπλαση αντικατοπτρίζει την πολυμορφία, την περιέργεια και μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση. 
• Η ανάπτυξη περιλαμβάνει πολλά πράσινα πάρκα και έναν παραλιακό πεζόδρομο μήκους 1 χιλιομέτρου κατά μήκος της περιοχής ελλιμενισμού του ναυπηγείου, ο οποίος είναι σίγουρο ότι θα γίνει ο νέος, γεμάτος ζωντάνια, τόπος συνάντησης του Malmö. Το Varvsstaden θα ενσωματωθεί αρμονικά στον αστικό ιστό του Malmö μέσω τριών νέων γεφυρών για τους πεζούς, τους ποδηλάτες και τις δημόσιες συγκοινωνίες. 
• Οι βιομηχανικές αποθήκες μεγάλης κλίμακας που δεν θα διατηρηθούν αποσυναρμολογούνται και τα υλικά τους, όπως μεταλλικά πλαίσια, πλάκες, παράθυρα, τούβλα, σκάλες και λαμπτήρες, αποθηκεύονται εντός του χώρου για μελλοντική κατασκευή. Αυτή η οικολογικά συνειδητή επαναχρησιμοποίηση δεν μειώνει απλώς τις εκπομπές άνθρακα και το κόστος των υλικών, αλλά προσδίδει επίσης μια μοναδική αίσθηση ιστορίας στη νέα αρχιτεκτονική. Η Varvsstaden AB διαχειρίζεται με αποδοτικό τρόπο τα υλικά αυτά μέσω αποθήκευσης εντός του χώρου και ψηφιακής καταγραφής σε τράπεζα υλικών, αξιολογώντας την κατάσταση, τις δομικές ιδιότητες και το αποτύπωμα άνθρακα. Οι αρχιτέκτονες ενθαρρύνονται να ενσωματώνουν τους πόρους αυτούς εγκαίρως στον σχεδιασμό τους, με στόχο την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση του 80 % των υλικών που βρίσκονται εντός του χώρου, εξοικονομώντας δυνητικά 30 000 τόνους εκπομπών CO2.  

Διακυβέρνηση και διαχείριση

Η Varvsstaden AB επιβλέπει την υλοποίηση των έργων, σε συνεργασία με αξιωματούχους και πολιτικούς του δήμου του Malmö. Η ιδιοκτησία της περιοχής και η διαχείριση της Varvsstaden AB έχουν κατανεμηθεί μεταξύ δύο ιδιωτικών επενδυτών/εταιρειών: της Peab AB και της Fastighets AB Balder.  

Η Varvsstaden AB διατηρεί μια δυναμική ομάδα 5-6 ατόμων που απασχολούνται αποκλειστικά στο συγκεκριμένο έργο. Με την πάροδο των ετών, ο συνολικός αριθμός των δημοτικών υπαλλήλων που συμμετέχουν στο έργο έχει παρουσιάσει διακυμάνσεις. Κατά μέσο όρο, 20 εργαζόμενοι συμμετείχαν άμεσα ή έμμεσα κατά τη φάση εκπόνησης του σχεδίου. Κατά το στάδιο του λεπτομερούς σχεδιασμού, συμμετέχουν ενεργά δύο έως τρεις εργαζόμενοι. 

Προϋπολογισμός και χρηματοδότηση

Ο προϋπολογισμός για την ανακαίνιση των δημόσιων χώρων, όπως γέφυρες, πάρκα και δρόμοι, χρηματοδοτείται από τον δήμο του Malmö και ανέρχεται σε περίπου μισό δισεκατομμύριο σουηδικές κορόνες (43 085 118 ευρώ). 

Η Varvsstaden AB διαχειρίζεται χωριστά τους προϋπολογισμούς για εμπορικά και οικιστικά έργα. 

Μεταβιβάσιμες ιδέες

Συμβουλές από την πόλη

• Δώστε έμφαση στην επαναχρησιμοποίηση των κατασκευών και των υλικών ως μέσο ενίσχυσης της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και μείωσης των κλιματικών επιπτώσεων. 
• Καθορίστε μετρήσιμους στόχους σχετικά με την εξοικονόμηση άνθρακα και δημιουργήστε από την αρχή διαφανή μέσα αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων σχετικά με το έργο. 
• Προσφέρετε ευκαιρίες σε δημιουργικά άτομα, από νέους αρχιτέκτονες έως παλαιούς ενοίκους, οι οποίοι επιδεικνύουν προσήλωση στους στόχους του έργου και θα επενδύσουν τον χρόνο και την ενέργειά τους στον χώρο. 
• Να είστε δεκτικοί σε καινοτόμους τρόπους ανοίγματος και μετατροπής βιομηχανικών κτιρίων που προηγουμένως ήταν κλειστά, ως εναλλακτική λύση αντί της κατεδάφισής τους.