Architectenbureau: Varvsstaden AB 

Belangrijkste sponsor: Varvsstaden AB 

Jaar van voltooiing: 2017-heden 

Materialen: baksteen, glas, beton, staal, plaatmetaal 

Oppervlakte: 180 000 m² 

Stad/regio

Varvsstaden is een historisch industriegebied in Malmö, vlak bij de haven en het stadscentrum. Het was ooit een levendig industriecentrum, met scheepswerven en industriële faciliteiten. Het gebied droeg op belangrijke wijze bij aan de multiculturele en vooruitstrevende identiteit van de stad, die ook voor een deel te danken was aan Kockums, een vooraanstaande scheepsbouwonderneming die hier ooit actief was. 

Varvsstaden was bijna een eeuw gesloten voor het publiek. De stad erkende echter het potentieel van het gebied voor stedelijke ontwikkeling en de noodzaak om een ruimte voor inwoners, bezoekers en toekomstige activiteiten te creëren en besloot het gebied te transformeren. 

De grootste uitdaging voor deze ontwikkeling ligt in de duale missie ervan: het in stand houden van het industriële erfgoed van Varvsstaden, terwijl het gebied tegelijkertijd wordt omgevormd tot een moderne, open buurt. Dit herstelproject vormt het bewijs van de inzet van Malmö voor het eren van zijn verleden, terwijl in Varvsstaden een dynamische en inclusieve toekomst wordt gecreëerd. 

Oplossing

Varvsstaden ondergaat een volledige transformatie tot levendig woon- en werkdistrict. Het initiatief wordt beheerd door Varvsstaden AB. De onderneming is zowel de aannemer als de ontwikkelaar en begeleidt de ontwikkelingsperiode van 25 jaar. Dit nieuwe stedelijke gebied bestaat uit 2 500 woningen, 4 000 werkplekken, scholen en verschillende groene ruimten. Met de transformatie wordt niet alleen het landschap opnieuw vormgegeven, maar worden ook voor het eerst innovatieve circulaire benaderingen toegepast voor de herbestemming van bestaande gebouwen en het hergebruik van bouwmaterialen, waarmee een nieuwe norm voor stedelijke ontwikkeling wordt gesteld. 

Met het project moet een harmonieus evenwicht worden bevorderd tussen het “leven in de gebouwen” en het “leven tussen de gebouwen”. Deze doordachte planning zorgt ervoor dat inwoners en werknemers zich goed kunnen voelen in een omgeving die zowel comfortabele woonruimten als dynamische gemeenschappelijke gebieden biedt. 

Het industriële karakter van Varvsstaden blijft behouden en de vele kenmerkende industriële structuren worden behouden en omgevormd tot commerciële, culturele en educatieve gebouwen. Bij deze ontwikkeling wordt een holistisch en duurzaam stedelijk model toegepast, waarbij ruimten voor gemengd gebruik, openbare ruimten en de instandhouding van erfgoed worden gecombineerd, met economische en milieuvoordelen in het vooruitzicht. 

De vooruitgang op het gebied van duurzaamheid van het project wordt nauwkeurig gemonitord en openbaar gedeeld op de website van Varvsstaden AB. 

Criteria voor een hoge kwaliteit (context, eigenheid, diversiteit, schoonheid)

• Het uitgangspunt van het project is het behoud van de unieke sfeer van Varvsstaden, waarbij de oude architectuur op elegante wijze met de nieuwe wordt gecombineerd. De renovatie weerspiegelt diversiteit, nieuwsgierigheid en een benadering waarin mensen centraal staan. 
• De ontwikkeling omvat meerdere groene parken en een promenade van één kilometer langs het bekken van de scheepswerf, die klaar is om de levendige nieuwe ontmoetingsplek van Malmö te worden. Varvsstaden zal op naadloze wijze worden opgenomen in de stedelijke structuur van Malmö, door middel van drie nieuwe brugverbindingen voor voetgangers, fietsers en het openbaar vervoer. 
• Grote loodsen die niet worden behouden, worden ontmanteld en het materiaal hiervan, waaronder stalen frames, platen, ramen, bakstenen, trappen en lampen, worden ter plaatse opgeslagen voor toekomstige bouwprojecten. Dit milieubewuste hergebruik beperkt niet alleen de koolstofemissies en materiaalkosten, maar zorgt ook voor een uniek gevoel van verleden in de nieuwe architectuur. Varvsstaden AB beheert deze materialen op efficiënte wijze, door middel van de opslag ter plaatse en de digitale documentatie in een materialenbank, waarbij de toestand, de bouwkundige eigenschappen en de koolstofvoetafdruk worden beoordeeld. Architecten worden aangemoedigd om deze hulpmiddelen in een vroeg stadium van hun ontwerp op te nemen en ernaar te streven 80 % van de plaatselijke materialen te hergebruiken en te recyclen, waarmee mogelijk 30 000 ton aan koolstofemissies wordt bespaard.  

Governance en beheer

Varvsstaden AB houdt toezicht op de uitvoering van de projecten, in samenwerking met ambtenaren en politici van de stad Malmö. De eigendom van het gebied en het beheer van Varvsstaden AB wordt gedeeld door twee particuliere beleggers/ondernemingen: Peab AB en Fastighets AB Balder.  

Varvsstaden AB heeft een actief team van vijf tot zes personen voor het project. Over de jaren heen fluctueerde het totale aantal personeelsleden van de gemeente dat zich met het project bezighoudt. Gemiddeld waren twintig werknemers direct of indirect betrokken bij de ontwikkelingsfase van het plan. Bij de gedetailleerde planning zijn twee tot drie werknemers actief betrokken. 

Begroting en financiering

De begroting voor de renovatie van de openbare ruimten, zoals bruggen, parken en wegen, wordt gefinancierd door de stad Malmö en beloopt ongeveer een half miljard Zweedse kronen (43 085 118 EUR). 

De begrotingen voor de afzonderlijke commerciële en residentiële projecten worden afzonderlijk beheerd door Varvsstaden AB. 

Overdraagbare ideeën

Tips van de stad:

• Leg de nadruk op het hergebruik van structuren en materialen als manier om het erfgoed te versterken en de klimaatimpact te beperken. 
• Stel meetbare doelstellingen vast voor koolstofbesparingen en neem de transparante evaluatie en verslaglegging vanaf het begin in het project op. 
• Bied mogelijkheden aan creatieve personen, van nieuwe architecten tot vroege huurders, die zich inzetten voor de doelstellingen van het project en die hun tijd en energie in de plek willen investeren. 
• Sta open voor innovatieve manieren om eerder gesloten industriële gebouwen te openen en te transformeren als alternatief voor slopen.