Biura architektoniczne: Varvsstaden AB 

Główny inwestor: Varvsstaden AB 

Rok ukończenia: 2017 – w toku 

Materiał: cegła, szkło, beton, stal, blacha 

Powierzchnia całkowita: 180 000 m² 

Informacje o mieście/regionie

Varvsstaden to historyczna dzielnica przemysłowa położona w pobliżu portu i centrum Malmö. Niegdyś był to kwitnący ośrodek stoczniowy i przemysłowy. Obszar ten znacząco przyczynił się do wielokulturowej i zorientowanej na przyszłość tożsamości miasta, częściowo dzięki przedsiębiorstwu Kockums, znanej firmie stoczniowej, która kiedyś w nim działała. 

Przez prawie sto lat dzielnica Varvsstaden pozostawała zamknięta dla obywateli. Uznając potencjał tego obszaru dla rozwoju miasta i potrzebę stworzenia przestrzeni dla mieszkańców, turystów oraz na przyszłe działania, miasto zdecydowało się jednak to zmienić. 

Największym wyzwaniem jest połączenie dwóch celów: zachowania bogatego dziedzictwa przemysłowego Varvsstaden oraz przekształcenia go w nowoczesną, otwartą dzielnicę. Projekt rewitalizacji jest świadectwem zaangażowania miasta Malmö w uhonorowanie swojej przeszłości, a zarazem w tworzenie dynamicznej i sprzyjającej włączeniu społecznemu przyszłości dzielnicy. 

Projekt

Varvsstaden przechodzi całkowitą transformację w tętniącą życiem i pracą dzielnicę. Inicjatywą zarządza Varvsstaden AB, przedsiębiorstwo pełniące rolę zarówno wykonawcy, jak i dewelopera, i nadzorujące 25-letni okres rozwoju dzielnicy. Ten nowy obszar miejski obejmuje 2,5 tys. domów, 4 tys. miejsc pracy, szkoły i rozmaite tereny zielone. W ramach przedsięwzięcia przekształca się nie tylko krajobraz, ale także stosuje po raz pierwszy innowacyjne podejście do zmiany przeznaczenia istniejących budynków i ponownego wykorzystania materiałów budowlanych, wyznaczając nowy standard rozwoju obszarów miejskich. 

Projekt ma na celu wspieranie harmonijnego współistnienia „życia w budynkach” i „życia między budynkami”. Dzięki takiemu przemyślanemu planowaniu mieszkańcy i pracownicy mogą mieszkać i rozwijać się w środowisku, które oferuje zarówno komfortowe przestrzenie mieszkalne, jak i dynamiczne obszary wspólne. 

Projekt przewiduje zachowanie przemysłowego charakteru Varvsstaden z wykorzystaniem i dostosowaniem wielu charakterystycznych konstrukcji przemysłowych do pełnienia funkcji obiektów handlowych, kulturalnych i edukacyjnych. Zmiany te podążają za holistycznym i zrównoważonym modelem rozwoju miejskiego, łączącym wielofunkcyjne przestrzenie, obszary publiczne i ochronę dziedzictwa oraz obiecującym korzyści finansowe i korzyści dla środowiska. 

Czynione w ramach projektu postępy w zakresie zrównoważonego rozwoju są skrupulatnie monitorowane, a informacje o nich udostępniane publicznie na stronie internetowej Varvsstaden AB. 

Kryteria wysokiej jakości (kontekst, genius loci, różnorodność, estetyka)

• Zasadą przewodnią przedsięwzięcia jest zachowanie wyjątkowej atmosfery Varvsstaden i pozwolenie na to, by stara architektura z wdziękiem przeplatała się z nową. Przebudowa jest wyrazem nastawienia na różnorodność, ciekawości i podejścia skoncentrowanego na człowieku. 
• Inwestycja obejmuje wiele parków zieleni i promenadę o długości 1 km wzdłuż basenu stoczniowego, która ma stać się nowym, ożywionym miejscem spotkań w Malmö. Dzielnica Varvsstaden będzie połączona z infrastrukturą miejską Malmö dzięki trzem nowym przeprawom mostowym dla pieszych, rowerzystów i transportu publicznego. 
• Wszystkie wielkie obiekty przemysłowe, których zachowania nie przewidziano, są demontowane, a materiały z nich, w tym stalowe ramy, płyty, okna, cegły, schody i lampy – przechowywane na miejscu do celów przyszłej budowy. Takie świadome ekologicznie ponowne wykorzystanie nie tylko zmniejsza emisje dwutlenku węgla i koszty materiałów, ale także nadaje nowej architekturze wyjątkowy rys historyczny. Varvsstaden AB efektywnie zarządza tymi materiałami, przechowując je na miejscu i prowadząc cyfrową dokumentację w ramach banku materiałów – oceniając ich stan, właściwości strukturalne i ślad węglowy. Architektów zachęca się do uwzględniania tych zasobów na wczesnym etapie projektowania, przy założeniu celu w zakresie ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów dostępnych na miejscu wynoszącego 80 proc., co przełoży się na potencjalne oszczędności równe 30 tys. ton emisji CO2.  

Zarządzanie i kierownictwo

Varvsstaden AB nadzoruje realizację omawianych projektów w ścisłej współpracy z urzędnikami i politykami miasta Malmö. Obszar Varvsstaden AB jest podzielony pod względem własności i zarządzania między dwóch prywatnych inwestorów: Peab AB i Fastighets AB Balder.  

Varvsstaden AB zatrudnia zespół 5–6 osób aktywnie pracujących nad przedsięwzięciem. Liczba pracowników miejskich zaangażowanych w projekt zmieniała się na przestrzeni lat. Na etapie opracowywania planu zaangażowanych było – bezpośrednio lub pośrednio – przeciętnie 20 osób. Etap szczegółowego planowania przewiduje aktywny udział dwóch, trzech pracowników. 

Budżet i finansowanie

Renowacja przestrzeni publicznych, takich jak mosty, parki i drogi, jest finansowana przez miasto Malmö z budżetu wynoszącego około pół miliarda koron szwedzkich (43 085 118 euro). 

Budżetami poszczególnych projektów komercyjnych i mieszkaniowych zarządza oddzielnie Varvsstaden AB. 

Co warto wiedzieć

Wskazówki ze strony miasta

• Należy postawić na ponowne wykorzystanie obiektów i materiałów, wzmacniając tym samym dziedzictwo związane z lokalizacją i ograniczając wpływ na klimat. 
• Duże znaczenie ma ustalenie mierzalnych celów redukcji emisji CO2 oraz uwzględnienie przejrzystej oceny i sprawozdawczości już na etapie projektowania. 
• Warto umożliwić kreatywnym osobom, od początkujących architektów po pierwszych najemców, które żywo interesują się osiągnięciem celów projektu, zainwestowanie swojego czasu i energii na miejscu. 
• Trzeba być otwartym na innowacyjne sposoby udostępniania i przekształcania wcześniej zamkniętych budynków przemysłowych, traktując tego rodzaju rozwiązania jako alternatywę dla wyburzania.