Γιατί χρειάζεται αυτή η στήριξη

Ο ευρωπαϊκός τομέας του βιβλίου είναι απίστευτα πλούσιος και ποικιλόμορφος, καθώς κάθε χρόνο δημοσιεύονται περισσότεροι από 575.000 τίτλοι. Ωστόσο, πολλοί αναγνώστες σε όλη την Ευρώπη δεν έχουν πρόσβαση στον πλούτο και την πολυμορφία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Ένας λόγος είναι ότι τα λογοτεχνικά έργα πολλών ευρωπαϊκών χωρών πολύ σπάνια μεταφράζονται σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. 

Ο τομέας του βιβλίου και των εκδόσεων αντιμετωπίζει επίσης προκλήσεις, όπως ο μετασχηματισμός που επέφερε η ψηφιακή και η πράσινη μετάβαση, η ανάκαμψη μετά την πανδημία COVID-19, η κοινωνική ένταξη και οι μεταβαλλόμενες αναγνωστικές συνήθειες των ατόμων.

Από την άλλη πλευρά, ο εκδοτικός τομέας είναι από τις μεγαλύτερους πολιτιστικούς τομείς στην Ευρώπη, με αγορά συνολικής αξίας πάνω από 36 δισ. ευρώ. Η αξιακή αλυσίδα του βιβλίου στο σύνολό της απασχολεί πάνω από μισό εκατομμύριο άτομα, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εκδοτών του 2022.

Μάθετε τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τον τομέα του βιβλίου και των εκδόσεων μέσω χρηματοδότησης, βραβείων και δράσεων πολιτικής.

Το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» παρέχει ειδική χρηματοδότηση σε εκδότες και οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα του βιβλίου και των εκδόσεων για τη μετάφραση, τη δημοσίευση, τη διανομή και την προώθηση ευρωπαϊκών έργων μυθοπλασίας, κυρίως από λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες. 

Το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» στηρίζει πάνω από 500 μεταφράσεις βιβλίων κάθε χρόνο, σε περισσότερες από 40 πρωτότυπες και 30 γλώσσες‑στόχους, με τη συμμετοχή 300 μεταφραστών και 400 σύγχρονων συγγραφέων, προωθώντας έτσι την πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία.

Από το 2009, το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβραβεύει τους καλύτερους πρωτοεμφανιζόμενους Ευρωπαίους συγγραφείς, ιδίως στον τομέα της μυθοπλασίας και τιμά τη γλωσσική πολυμορφία και λογοτεχνική αριστεία στις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη».

Χάρη στο βραβείο, από το 2009 έως σήμερα έχουν αποκτήσει πρόσβαση σε νέες αγορές περισσότεροι από 175 νεοεμφανιζόμενοι συγγραφείς από 41 χώρες και τα έργα τους μεταφράστηκαν σε διάφορες γλώσσες. Η Ομοσπονδία Ευρωπαίων Εκδοτών και η Ευρωπαϊκή και Διεθνής Ομοσπονδία Βιβλιοπωλών διοργανώνουν το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την υποστήριξη του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη».

Η Ημέρα Ευρωπαίων Συγγραφέων είναι μια νέα πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έχει σκοπό να φέρει σε επαφή τις νεότερες γενιές με την ανάγνωση βιβλίων και να τις βοηθήσει να ανακαλύψουν την πολυμορφία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Η Ημέρα Ευρωπαίων Συγγραφέων αποτελεί επίσης ευκαιρία για τον απολογισμό των υφιστάμενων πρωτοβουλιών που βρίσκονται σε εξέλιξη στις χώρες της ΕΕ, καθώς και για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών όσον αφορά την προώθηση της ανάγνωσης.

H πρωτοβουλία «Ο πολιτισμός κινεί την Ευρώπη» προσφέρει υποτροφίες κινητικότητας σε συγγραφείς, μεταφραστές και επαγγελματίες του τομέα του βιβλίου, καθώς και σε καλλιτέχνες και επαγγελματίες του πολιτιστικού τομέα και στις 40 χώρες του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη». Καλύπτει τομείς όπως η αρχιτεκτονική, η πολιτιστική κληρονομιά, το σχέδιο (design) και το σχέδιο μόδας, η λογοτεχνία, η μουσική, οι τέχνες του θεάματος και οι εικαστικές τέχνες, αφού πρόκειται για μια πρωτοβουλία που στηρίζει ευρύ φάσμα δημιουργικών τομέων. Με προϋπολογισμό 21 εκατ. ευρώ, το πρόγραμμα «Ο πολιτισμός κινεί την Ευρώπη» παρέχει επιχορηγήσεις κινητικότητας σε περίπου 7.000 καλλιτέχνες, επαγγελματίες του πολιτιστικού τομέα και οργανισμούς υποδοχής από το 2022 έως το 2025.

Το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» στηρίζει επίσης τον τομέα του βιβλίου και των εκδόσεων μέσω της χρηματοδότησης των εξής δράσεων: Ευρωπαϊκά σχέδια συνεργασίας, Δίκτυα πολιτιστικών και δημιουργικών φορέων και Πλατφόρμες για την προώθηση πρωτοεμφανιζόμενων καλλιτεχνών. 

Τα ακόλουθα σχέδια αποτελούν παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο η «Δημιουργική Ευρώπη» στηρίζει τον τομέα του βιβλίου σε όλη την αξιακή αλυσίδα, από τον συγγραφέα έως τον αναγνώστη:

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με τον κλάδο μέσω των ομάδων εργασίας της ανοικτής μεθόδου συντονισμού (ΑΜΣ), στις οποίες συμμετέχουν εκπρόσωποι και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής από τις χώρες της ΕΕ, επαγγελματίες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη από ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα του βιβλίου. 

Η ομάδα εμπειρογνωμόνων της ΕΕ για την πολυγλωσσία και τη μετάφραση δημοσίευσε τον Φεβρουάριο του 2022 έκθεση με τίτλο «Οι μεταφραστές στο εξώφυλλο» σχετικά με τον ρόλο των μεταφραστών στον πολιτιστικό και τον δημιουργικό τομέα και την κυκλοφορία βιβλίων στην Ευρώπη.

Η έκθεση διερευνά τον καίριο ρόλο των μεταφραστών στη γεφύρωση των γλωσσικών φραγμών και στη διάδοση της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Εξετάζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μεταφραστές και προτείνει λύσεις για τη στήριξη του έργου τους και τη μεγαλύτερη προβολή και αναγνώρισή τους. 

Η έκθεση τονίζει τη σημασία της δίκαιης αμοιβής των μεταφραστών. Περιλαμβάνει επίσης συστάσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ και τα δημόσια θεσμικά όργανα των κρατών μελών μπορούν να συνεργαστούν για να τονώσουν τη μεταφραστική δραστηριότητα και να προωθήσουν τα ευρωπαϊκά βιβλία. 

Οι βιβλιοθήκες διαδραματίζουν καίριο ρόλο στο ευρωπαϊκό δημοκρατικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό τοπίο σε όλα τα επίπεδα. Από το 2024 λειτουργεί ομάδα ΑΜΣ για τις δημόσιες βιβλιοθήκες, όπως προβλέπεται στο πρόγραμμα εργασιών της ΕΕ για τον πολιτισμό 2023-2026 που εγκρίθηκε από τους υπουργούς Πολιτισμού των κρατών μελών.

Η ομάδα διερευνά το μέλλον των δημόσιων βιβλιοθηκών και, ειδικότερα, τον τρόπο ενίσχυσης των πολλαπλών ρόλων που έχουν οι βιβλιοθήκες ως πύλες και αναμεταδότες πολιτιστικών έργων, δεξιοτήτων και ευρωπαϊκών αξιών.