Waarom deze steun nodig is
De Europese boekensector is ongelooflijk rijk en divers en publiceert meer dan 575 000 titels per jaar. Toch kunnen veel lezers in Europa niet profiteren van de rijkdom en diversiteit van de Europese literatuur. Een reden daarvoor is dat literatuur uit veel Europese landen te zelden in andere Europese talen wordt vertaald.
De boeken- en uitgeverijsector staat ook voor grote uitdagingen, waaronder een transformatie als gevolg van de digitale en de groene transitie, het herstel na de COVID-19-pandemie, sociale inclusie en de veranderende leesgewoonten van mensen.
Tegelijkertijd is de uitgeverijsector een van de grootste culturele sectoren van Europa, met een geschatte marktwaarde van meer dan 36 miljard euro. Volgens het verslag van de Federation of European Publishers van 2022 werken in de gehele boekenwaardeketen meer dan een half miljoen mensen.
Soorten steun in het kader van Creatief Europa
Ontdek wat de Europese Unie doet voor de boeken- en uitgeverijsector in de vorm van subsidies, prijzen en beleidsmaatregelen.
Subsidies en prijzen
Verspreiding van Europese literaire werken
Het programma Creatief Europa biedt subsidiemogelijkheden voor uitgevers en organisaties in de boeken- en uitgeverijsector voor de vertaling, publicatie, distributie en promotie van Europese fictie, voornamelijk voor fictie in minder wijdverbreide talen.
Creatief Europa ondersteunt jaarlijks meer dan 500 boekvertalingen in meer dan 40 brontalen en 30 doeltalen, waarbij 300 vertalers en 400 hedendaagse schrijvers betrokken zijn, zodat de culturele en taalkundige verscheidenheid wordt bevorderd.
Literatuurprijs van de Europese Unie
Sinds 2009 is er de literatuurprijs van de Europese Unie om de beste opkomende Europese auteurs, met name op het gebied van fictie, te belonen en de taalkundige verscheidenheid en uitmuntendheid van literatuur in de landen die deelnemen aan het programma Creatief Europa te vieren.
Dankzij de prijs hebben sinds 2009 meer dan 175 opkomende auteurs uit 41 landen nieuwe markten kunnen betreden en werden hun werken in verschillende talen vertaald. De Federation of European Publishers en de European and International Booksellers Federation organiseren de literatuurprijs van de Europese Unie met steun van het programma Creatief Europa.
Dag van de Europese auteurs
De dag van de Europese auteurs is een nieuw initiatief van de Europese Commissie om jongeren aan te moedigen boeken te lezen en de diversiteit van de Europese literatuur te ontdekken. De dag van de Europese auteurs is ook een gelegenheid om de balans op te maken van bestaande initiatieven in de EU-landen en om goede praktijken op het gebied van leesbevordering uit te wisselen.
Culture Moves Europe
Culture Moves Europe biedt mobiliteitsbeurzen aan voor schrijvers, vertalers en professionals in de boekensector, alsook voor kunstenaars en professionals in de culturele sector, in alle 40 landen van Creatief Europa. Voor dit initiatief komen sectoren zoals architectuur, cultureel erfgoed, design en modeontwerp, literatuur, muziek, podiumkunsten en beeldende kunsten in aanmerking; er wordt een breed scala aan creatieve gebieden ondersteund. Met een budget van 21 miljoen euro kan Culture Moves Europe tussen 2022 en 2025 zo’n 7 000 mobiliteitsbeurzen verstrekken aan kunstenaars, professionals in de culturele sector en hun gastorganisaties.
Samenwerkingsprojecten, netwerken en platforms
Creatief Europa ondersteunt de boeken- en uitgeverijsector ook via de financieringsregelingen van Europese samenwerkingsprojecten, netwerken van culturele en creatieve organisaties en platforms voor de bevordering van opkomende kunstenaars.
De volgende projecten illustreren hoe Creatief Europa de boekensector in de hele waardeketen, van auteur tot lezer, ondersteunt:
Ontwikkeling van talent
In het kader van CELA (Connecting Emerging Literary Artists) worden 30 opkomende auteurs, 80 opkomende vertalers en 6 opkomende literaire professionals opgeleid en met elkaar in contact gebracht, om minder vertegenwoordigde talen meer bekendheid te geven en veranderingen te stimuleren.
Meertaligheid
Het is de ambitie van ARCHIPELAGOS - Expanding Literature Routes in Europe om de diversiteit van de literaire stemmen in Europa zichtbaarder te maken en ze te laten doorklinken naar een breder lezerspubliek. Het project stimuleert diversiteit in vertegenwoordiging en verbeelding door het ontdekken van nieuwe stemmen in minder gesproken talen te stimuleren.
Bevordering van poëzie
Het platform Versopolis creëert kansen voor meer dan 300 opkomende dichters. Het ondersteunt de vertaling van hun werken in Europese talen en maakt het mogelijk deze werken uit te brengen als gedrukte boekjes, als e-boeken en op de website van Versopolis. Versopolis ondersteunt ook de mobiliteit van dichters door gastoptredens op meer dan 30 Europese literatuurfestivals te organiseren.
Boekenbeurzen
Het project ALDUS UP — European Book Fairs’ Network is een internationaal netwerk van de grootste boekenbeurzen ter wereld (Frankfurt en Bologna), verschillende nationale beurzen en uitgeverijen. Het uiteindelijke doel is het snel veranderende Europese uitgeverslandschap verder te professionaliseren.
Boekhandelaars
Het netwerk RISE bookselling is een driejarig project onder beheer van de European and International Booksellers Federation dat 33 leden telt uit 23 landen. Het houdt zich bezig met veerkracht, innovatie en duurzaamheid in de Europese boekverkoopsector.
Bevordering van lezen
Het project "Our Little Library: Through Literary Bridges to Reading Adventures” heeft tot doel een open uitgeverijmarkt te creëren om de verspreiding van literaire werken en de transnationale mobiliteit van EU-boeken en -auteurs te bevorderen. Het project komt ten goede van 19 000 kinderen en 2 800 mentoren, er worden bijeenkomsten georganiseerd met buitenlandse redacteuren en bij het produceren van de kinderboeken en e-boeken zijn 76 professionals betrokken.
Toegankelijkheid
De Europese toegankelijkheidsrichtlijn schrijft voor dat tegen 2025 alle in Europa verkochte e-boeken volledig toegankelijk moeten zijn voor mensen met een handicap en voor ouderen.Het project ABE LAB — “Accessible Backlist E-Books Laboratory” draagt bij tot de uitvoering van de toegankelijkheidsrichtlijn en het einde van de “leeshongersnood”. Het project houdt zich bezig met het proces en de workflows waarmee verschillende soorten en formaten e-boeken zo eenvoudig en goedkoop mogelijk kunnen worden omgezet in toegankelijke EPUB-documenten. Als onderdeel van het project worden richtsnoeren opgesteld om Europese uitgevers te helpen bij het selecteren van e-boeken die tegen aanvaardbare kosten toegankelijk kunnen worden gemaakt.
Beleidsmaatregelen
Dialoog en samenwerking met EU-lidstaten en belanghebbenden
De Europese Commissie is voortdurend met de sector in gesprek via de groepen van de open coördinatiemethode (OCM), die vertegenwoordigers en beleidsmakers uit de EU-landen, mensen uit de praktijk en andere belanghebbenden uit de hele boekenwaardeketen samenbrengen.
OCM-verslag over vertaling en meertaligheid — “Translators on the cover”
De EU-deskundigengroep meertaligheid en vertaling heeft in februari 2022 het verslag “Translators on the Cover” gepubliceerd, over de rol van vertalers in de culturele en de creatieve sector en bij de verspreiding van boeken over Europa.
In het verslag wordt ingegaan op de cruciale rol van vertalers in het overbruggen van taalbarrières en het mogelijk maken van de verspreiding van Europese literatuur. Er is aandacht voor de uitdagingen waarmee vertalers worden geconfronteerd en er worden oplossingen voorgesteld om het werk van vertalers te ondersteunen en hun zichtbaarheid en de erkenning van hun werk te bevorderen.
In het verslag wordt het belang van een billijke vergoeding voor vertalers benadrukt. Het bevat ook aanbevelingen over hoe de EU en de overheidsinstellingen van de lidstaten kunnen samenwerken om de vertaling en promotie van Europese boeken te stimuleren.
OCM-groep voor bibliotheken
In het democratische, sociale, culturele en onderwijslandschap van Europa spelen bibliotheken op alle niveaus een sleutelrol. Sinds 2024 bestaat er een OCM-groep voor openbare bibliotheken, zoals bepaald in het door de ministers van Cultuur van de lidstaten goedgekeurde EU-werkplan voor cultuur 2023-2026.
De groep onderzoekt de toekomst van openbare bibliotheken en met name hoe de vele rollen van bibliotheken als toegangspoort naar en doorgeefluik voor cultureel werk, vaardigheden en Europese waarden kunnen worden versterkt.