Skip to main content

Culture and Creativity

Zdravljica - Teachtaireacht Earrach Eorpach na Náisiún (an tSlóivéin)

Is dán é ‘Zdravljica’ a scríobh France Prešeren, file ón tSlóivéin, in 1844. Níor foilsíodh é go dtí 1848, tar éis deireadh a bheith curtha leis na gcinsireacht in Impireacht Habsburg mar chuid d’Earrach na Náisiún. Is sa tSlóivéinis a scríobhadh an dán agus bhí tionchar aige ar fhorbairt na féiniúlachta Slóivéine, agus cuireadh saoirse cainte i gcoitinne chun cinn leis. Léiríodh tábhacht leanúnach Zdravljica in 1944 nuair a chuir na páirtiseáin a bhí ag cur in aghaidh Fhaisisteachas na Naitsithe ‘Zdravljica’ i gcló arís, agus nuair a canadh é ar ócáidí éagsúla sna 1980idí agus go luath sna 1990idí sa tréimhse dhaonlathaithe as ar tháinig neamhspleáchas na Slóivéine.

In 1991 i bPoblacht nua na Slóivéine, roghnaíodh an 7ú véarsa den dán mar amhrán náisiúnta. Sa véarsa sin léirítear an t-idéal a bhaineann le síocháin a bheith i measc na náisiún uile. Tá píosa ón dán stampáilte ar an mbonn náisiúnta €2 agus tá sé greanta freisin ar leac chuimhneacháin a tógadh in 2008 os comhair fhoirgneamh Justus Lipsius Chomhairle an Aontais Eorpaigh sa Bhruiséil, i rith Uachtaránacht na Slóivéine ar Chomhairle an Aontais.

Is léiriú ar 1848 – Earrach na Náisiún nó Bliain na Réabhlóide, gluaiseacht thábhachtach i stair na hEorpa – é ‘Zdravljica’. Léiríodh ról na litríochta, a scríobhadh i dteangacha náisiúnta nó mionlaigh, i mothúcháin náisiúnacha a chothú, agus in éilimh chun deireadh a chur leis an gcinsireacht agus éilimh ar an gceart maidir le saoirse cainte a mhúnlú, ar fud na hEorpa. Cé go raibh éachtaí liteartha údar an dáin, France Prešeren, fíorthábhachtach maidir leis an náisiún Slóivéanach a chruthú tríd an teanga agus tríd an litríocht, cuireadh an teachtaireacht maidir le maireachtáil faoi shíocháin i measc na náisiún chun cinn sa dán ag an am céanna.

Bhí an‑mheas ar an dán agus scaipeadh é ar fud na hEorpa nuair a aistríodh é go Gearmáinis agus teangacha Lochlannacha ó na 1860idí/1880idí, agus go Béarla agus teangacha eile ó lár an 20ú céad, agus bhí aithne fhorleathan air dá réir sin. Anuas air sin, cuireann sé spiorad cuimsitheach idirnáisiúnta chun cinn nach mbíonn le fáil ach go hannamh in amhrán náisiúnta.