Soort project:  governance/beleid

Belangrijkste sponsor: stad Praag 

Jaar van voltooiing: 2014 

Stad/regio

Praag heeft grote ambities op het gebied van het terugdraaien van de negatieve impact van de eerdere op auto’s gerichte planning. In 2013 heeft de gemeente Praag de voormalige instelling voor planning omgevormd tot het Praags Instituut voor Planning en Ontwikkeling (IPR Praag). Het doel was om een adviesorgaan voor architectuur en planning voor de stad te creëren. IPR Praag kreeg de globale taak om de kwaliteit van de openbare ruimten te verbeteren en de algehele planning in de stad uit te voeren.  

De stad wil haar erfgoed en het unieke karakter van haar verschillende wijken beschermen en tegelijkertijd stedelijke wildgroei beperken en de stedelijke omgeving verbeteren om in te spelen op de behoeften van inwoners en zich aan te passen aan de klimaatverandering. Als een van de grootste Unesco-werelderfgoedlocaties van Europa heeft Praag te maken met unieke uitdagingen bij het beheer van de openbare ruimte en het ontwerpen van strategieën voor het beperken van klimaatverandering. 

De stad geeft prioriteit aan een kwalitatief hoogwaardige bebouwde omgeving, waarmee vele jaren van slechte bouw en slecht onderhoud in de openbare ruimte moeten worden aangepakt. 

Oplossing

De Handleiding voor openbare ruimten is een openbaar document waarin de beginselen, regels, aanbevelingen en criteria voor het creëren van openbare ruimten zijn vastgesteld. De handleiding is in 2014 gepubliceerd door IPR Praag en dient als strategische leidraad van de stad voor toekomstige verbeteringen in de openbare ruimte. 

De handleiding is gericht tot iedereen die actief is op het gebied van investeringen in en planning, ontwerp, goedkeuring, onderhoud en exploitatie van openbare ruimten (ambtenaren van de stad en gemeentelijke districten, planners en ontwerpers, private investeerders en het publiek). 

Aan de hand van eenvoudige taal en illustraties worden de doelstellingen en beginselen voor het creëren van een leefbaardere en minder op auto’s gerichte openbare ruimte duidelijk overgebracht. Aan de orde komen de verschillende soorten openbare ruimten en hun rol in de stad, het straatbeeld en het verkeersbeheer voor kwalitatief hoogwaardige openbare ruimten en individuele onderdelen (bv. straatmeubilair, bomen, technische elementen, oppervlakken).  

Sinds de publicatie ervan is de handleiding aangevuld met twee documenten: “Kunst in de openbare ruimte” en de “Catalogus van aanbevolen elementen”. 

In een evaluatie in 2015 door architecten en stedenbouwkundigen werd de positieve impact van de handleiding op de openbare ruimte geprezen en werd gewezen op de verschuiving naar kwaliteit van de openbare ruimten in de stad. De beste indicator voor het succes van de handleiding is nog het continue gebruik en de verbetering ervan door gerichte toevoegingen. 

Criteria voor een hoge kwaliteit (context, eigenheid, diversiteit, schoonheid)

• Dankzij bijdragen van architecten, ingenieurs, ambtenaren en andere belanghebbenden is de handleiding een goed voorbeeld geworden van de omgang, op basis van goede normen, met versnipperd beheer van openbare ruimten. Ook laat de handleiding zien hoe milieuoverwegingen kunnen worden vertaald naar openbare ruimten in de stad.  
• IPR Praag heeft een brochure gepubliceerd, in het Tsjechisch en in het Engels, met de basisbeginselen van de handleiding voor het ontwerpen van openbare ruimten van de stad Praag en de voorgestelde strategie voor de ontwikkeling van openbare ruimten. Deze brochure is op toegankelijke wijze geschreven, voor niet-deskundigen.   
• De handleiding heeft geleid tot verschillende latere documenten, waaronder een catalogus van aanbevolen elementen in openbare ruimten, waarin wordt voortgebouwd op de richtsnoeren van de handleiding en meer op maat gesneden oplossingen worden geboden die het karakter van specifieke locaties in aanmerking nemen. 
• In de praktijk is de uitvoering van de handleiding een lang proces gebleken. De handleiding is echter geaccepteerd door de vele partijen die betrokken zijn bij de besluitvorming over de openbare ruimte in de stad. De goedkeuring van de handleiding betekende dat organisaties die onder de stad Praag ressorteren de richtsnoeren ervan moeten naleven bij het uitvoeren van projecten, planningsactiviteiten en investeringen in de openbare ruimte en het indienen van opmerkingen over methodologische en wetgevingsdocumenten.  

Governance en beheer

Aan de oorspronkelijke handleiding voor openbare ruimten is gewerkt door twaalf personeelsleden van IPR Praag. Twee werknemers van IPR Praag, plus leden van verschillende werkgroepen bestaande uit belanghebbenden, werken aan de aanvullingen. 

De handleiding voor openbare ruimten en de bijbehorende documenten zijn ontwikkeld in nauwe samenwerking met het stadsbestuur en met andere belanghebbenden, zoals de Technische Dienst voor Wegverkeer, aanbieders van openbaar vervoer, nutsbedrijven, stadsdistricten en andere instellingen die verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van straten en openbare ruimten in Praag. 

Begroting en financiering

De handleiding is ontwikkeld door personeel van IPR Praag als onderdeel van hun gewone werkzaamheden. De kosten van de ontwikkeling van de handleiding bedroegen naar schatting 200 000 EUR. De begroting is volledig gefinancierd door de stad Praag. 

Overdraagbare ideeën

De handleiding is het eerste instrument van een bredere, alomvattende benadering om de kwaliteit van de openbare ruimten van Praag te verbeteren. De handleiding is niet alleen van groot belang voor Praag, maar heeft ook gediend als inspiratiebron voor andere steden in Tsjechië en in het buitenland.  

Tips van de stad

• Vertaal belangrijke documenten naar het Engels, aangezien dat cruciaal is voor het bevorderen van de communicatie en uitwisseling met andere steden. 
• Betrek belanghebbenden vanaf het begin bij het proces om ervoor te zorgen dat de handleidingen ook in hun behoeften voorzien. 
• Maak handleidingen voor de openbare ruimte zo gebruiksvriendelijk en toegankelijk mogelijk om te zorgen voor een optimale acceptatie.
• Voer een dialoog met de verantwoordelijke instellingen over de wettelijke vereiste om het stadsbeeld te verbeteren in overeenstemming met de aanbevelingen.