Rodzaj projektu: Zarządzanie/Polityka

Główny inwestor: Miasto Praga 

Rok ukończenia: 2014 

Informacje o mieście/regionie

Praga ma wielkie ambicje, aby odwrócić negatywny wpływ wcześniejszego planowania, które koncentrowało się na samochodach. W 2013 r. Urząd Miasta Pragi przekształcił poprzednią instytucję planistyczną w Praski Instytut Planowania i Rozwoju (IPR Praga). Celem było stworzenie architektonicznego i planistycznego organu doradczego dla miasta. Zadaniem IPR Praga było kompleksowe podejście do poprawy jakości przestrzeni publicznych i ogólnego planowania przestrzeni miejskiej.  

Miasto stara się chronić swoje dziedzictwo i unikalny charakter różnych dzielnic, jednocześnie ograniczając rozrastanie się obszaru miejskiego, poprawiając środowisko miejskie, aby odpowiedzieć na potrzeby mieszkańców, i dostosowując się do zmian klimatu. Praga, będąca jednym z największych obszarów światowego dziedzictwa UNESCO w Europie, stoi przed wyjątkowymi wyzwaniami związanymi z zarządzaniem przestrzenią publiczną i wdrażaniem strategii łagodzenia zmiany klimatu. 

Priorytetem miasta stało się wysokiej jakości środowisko zbudowane, co pozwoliło rozwiązać wieloletnie problemy związane z budową i utrzymaniem przestrzeni publicznej niskiej jakości. 

Projekt

Podręcznik projektowania przestrzeni publicznej to publiczny dokument określający zasady, reguły, zalecenia i kryteria tworzenia przestrzeni publicznych. Wydany w 2014 r. przez IPR Praga, służy jako przewodnik po strategii miasta w zakresie przyszłych ulepszeń przestrzeni publicznej. 

Podręcznik skierowany jest do wszystkich osób zajmujących się inwestycjami w przestrzeń publiczną, jej planowaniem, projektowaniem, zatwierdzaniem, utrzymywaniem i eksploatacją (urzędników miejskich i gminnych, planistów i projektantów, inwestorów prywatnych i społeczeństwa). 

Za pomocą prostego języka i ilustracji w jasny sposób przedstawia cele i zasady, dzięki którym przestrzeń publiczna staje się bardziej przyjazna do życia i mniej ukierunkowana na samochody. W podręczniku omówiono różne rodzaje przestrzeni publicznych i ich rolę w mieście, krajobraz ulic i zarządzanie ruchem w jakościowych przestrzeniach publicznych oraz poszczególne elementy (np. obiekty małej architektury, drzewa, elementy techniczne, nawierzchnie).  

Po wydaniu podręcznika pojawiły się dwa dodatkowe dokumenty, które pomogły w jego uzupełnieniu: „Sztuka w przestrzeni publicznej” oraz „Katalog elementów rekomendowanych”. 

W 2015 r. architekci i urbaniści ocenili jego pozytywne oddziaływanie na przestrzeń publiczną, co oznacza zmianę w kierunku stawiania na jakość przestrzeni publicznych miasta. Najlepszym wskaźnikiem sukcesu podręcznika jest jego fakt, że jest on w ciągłym użyciu i nieustannie wzbogacany za pomocą ukierunkowanych dokumentów uzupełniających. 

Kryteria wysokiej jakości (kontekst, genius loci, różnorodność, estetyka)

• W podręczniku zebrano opinie architektów, inżynierów, urzędników służby cywilnej i innych zainteresowanych stron, dzięki czemu stanowi on doskonały przykład radzenia sobie z fragmentarycznym zarządzaniem i administrowaniem przestrzenią publiczną poprzez ustanawianie dobrych standardów. W podręczniku pokazano również, w jaki sposób kwestie środowiskowe można zintegrować z przestrzenią publiczną w mieście.  
• IPR Praga opublikował broszurę dostępną w języku czeskim i angielskim, aby przedstawić podstawowe zasady określone w Podręczniku projektowania przestrzeni publicznej w Pradze oraz proponowaną strategię rozwoju przestrzeni publicznej. Napisano ją w sposób przystępny dla nieprofesjonalistów.   
• Z pomocą podręcznika powstało kilka ważnych dokumentów uzupełniających, w tym Katalog zalecanych elementów przestrzeni publicznych, który bazuje na wytycznych podręcznika i przedstawia bardziej dostosowane rozwiązania uwzględniające charakter konkretnych miejsc. 
• W praktyce wdrożenie podręcznika było długim procesem. Zyskał on jednak akceptację wśród wielu zainteresowanych stron zaangażowanych w podejmowanie decyzji dotyczących przestrzeni publicznej w mieście. Po zatwierdzeniu podręcznika organizacje podlegające miastu Praga zostały zobowiązane do przestrzegania jego kompetencji w projektach, planach, inwestycjach w przestrzeń publiczną oraz przy zgłaszaniu uwag do dokumentów metodologicznych i legislacyjnych.  

Zarządzanie i kierownictwo

Nad oryginalnym Podręcznikiem projektowania przestrzeni publicznej pracowało 12 osób z IPR Praga. Dwóch pracowników IPR Praga oraz członkowie różnych grup roboczych złożonych z zainteresowanych stron kontynuują pracę nad dokumentami uzupełniającymi. 

W pracach nad Podręcznikiem projektowania przestrzeni publicznej i związanymi z nim dokumentami ściśle współpracowali przedstawiciele administracji miasta i innych zainteresowanych stron, takich jak Zarząd Dróg Technicznych, dostawcy usług transportu publicznego, dostawcy mediów, dzielnice miasta i inne instytucje zaangażowane w utrzymanie ulic i terenów publicznych w Pradze. 

Budżet i finansowanie

Podręcznik opracowali pracownicy IPR Praga w ramach swoich regularnych działań. Biorąc pod uwagę przybliżony czas poświęcony na opracowanie podręcznika, koszt można oszacować na 200 tys. euro. Całkowity budżet pochodzi od miasta Praga. 

Co warto wiedzieć

Podręcznik jest pierwszym narzędziem w ramach szerszego, kompleksowego podejściu stosowanym do poprawy jakości praskich przestrzeni publicznych. Ma on fundamentalne znaczenie nie tylko dla Pragi, ale posłużył również jako inspiracja dla innych miast w Czechach i za granicą.  

Wskazówki ze strony miasta

• Ważne dokumenty powinny być przetłumaczone na język angielski, ponieważ mają one kluczowe znaczenie dla promowania komunikacji i wymiany z innymi miastami. 
• Od samego początku warto zaangażować zainteresowane strony, aby upewnić się, że poradniki spełniają ich potrzeby. 
• Należy zadbać o to, aby każdy podręcznik projektowania przestrzeni publicznej był jak najbardziej przyjazny dla użytkownika i dostępny, aby zapewnić maksymalne zaangażowanie.
• Należy nawiązać dialog z odpowiedzialnymi instytucjami w celu uzyskania kompetencji prawnych do poprawy krajobrazu miejskiego zgodnie z zaleceniami.