Soort project: governance, duurzaamheid 

Belangrijkste sponsor: stad Toulouse 

Jaar van voltooiing: 2023

Oppervlakte:  118 km² (stad Toulouse)

Stad/regio

Toulouse is met zijn locatie in het zuidwesten van Frankrijk, drie Unesco-werelderfgoedlocaties en de dynamische luchtvaart- en ruimtevaartindustrie een zeer aantrekkelijke stad. In de afgelopen tien jaar is de stad met gemiddeld 5 000 inwoners per jaar gegroeid. Elk jaar moeten rond 3 500 nieuwe wooneenheden worden gebouwd, en bedrijventerreinen moeten worden uitgebreid. Deze uitbreiding vond tot nu toe echter plaats zonder overkoepelende visie. 

In een dichtbevolkte stad als Toulouse bestaat de uitdaging erin om op zodanige wijze te plannen dat de stad aantrekkelijk een leefbaar blijft ondanks de hogere bevolkingsdichtheid. Dit betekent dat: 

• groenvoorzieningen in stand moeten worden gehouden;  
• moet worden gezorgd voor kwalitatief hoogwaardige architectuur die bijdraagt tot de handhaving van een sterke identiteit aan de hand van de bebouwde omgeving;  
• openbaar vervoer en voet- en fietspaden moeten worden ontwikkeld;  
• moet geworden gewaarborgd dat winkels, diensten en werkplekken zich bevinden op een afstand van ten hoogte 15 minuten lopen of fietsen. 

Toulouse staat ook bloot aan hoge temperaturen in de zomer en stedelijke oververhitting. Dat vormt niet alleen een bedreiging voor de gezondheid van inwoners, maar ook voor de lokale biodiversiteit. 

Oplossing

Toulouse is in 2016 het Stedelijk Project Toulouse gestart, dat richting geeft aan de stedelijke ontwikkeling in een context van snelle bouw. Met dit initiatief wordt vormgegeven aan de territoriale groei van de stad, met een langetermijnperspectief tot 2040. Het project omvat collaboratieve stedelijke strategieën en een gedeelde visie van verschillende belanghebbenden, terwijl ook praktische oplossingen voor nieuwe bouwprojecten worden ontwikkeld. Naar aanleiding van een manifest van 2018, waarin de stedelijke visie voor Toulouse werd uiteengezet, en een masterplan voor de stad van 2019, wordt in wijkspecifieke masterplannen (2023) gedetailleerd beschreven hoe het masterplan van toepassing is op sectoren, wijken en straten. 

 De stad heeft instrumenten ontwikkeld voor constructieve dialogen met architecten en vastgoedontwikkelaars, waarin kwaliteitscriteria en richtsnoeren zijn vastgesteld voor elk van de zes hoofddistricten van de stad. Na drie jaar technische werkzaamheden en uitgebreide participatie van burgers is een serie van zes brochures gepubliceerd, ook wel bekend als de “Cahiers Toulousains”. 

Deze brochures bestrijken een breed scala aan beleidsgebieden, waaronder huisvesting, natuur, economie, faciliteiten en inclusie, en behandelen essentiële kwesties als behoud van de identiteit van wijken, verbeteren van de groenvoorzieningen en openbare ruimten, het faciliteren van mobiliteit, economische stimulering en verrijking van de architectonische en stedelijke diversiteit van de stad. De centrale focus ligt op het vinden van klimaatoplossingen, waarbij elke brochure contextspecifieke, holistische maatregelen voor de beperking van en aanpassing aan klimaatverandering voor elke buurt bevat.

Criteria voor een hoge kwaliteit (context, eigenheid, diversiteit, schoonheid)

• In de brochures zijn richtsnoeren vastgesteld voor de natuurlijke en bebouwde omgeving van elke wijk. Ook bevatten ze een grondige analyse van de identiteit en de stedelijke ontwikkeling van elke wijk en geven ze een historische, sociologische en architectonische kijk op het gebied.  
• De richtsnoeren van de brochures zullen worden gebruikt in alle projecten die verband houden met de bebouwde omgeving. Zij helpen lokale managers om te beslissen of een bouwproject relevant is en om samen met de projectleider (publiek of privaat) te bepalen hoe het kan worden verbeterd in de lokale context. 
• Met het oog daarop is een innovatief en ambitieus participatieproces uitgevoerd, waarbij in één jaar meer dan 2 000 bijdragen werden ontvangen. Het projectteam kwam bijeen met inwoners, werknemers en bezoekers uit verschillende buurten, van verschillende leeftijden en met verschillende sociale achtergronden overal in de stad.  Het resultaat? Een identiteitskaart voor elk van de zes wijken, die helpt bij het niet verloren laten gaan van de gehechtheid van mensen aan plekken waar een stedelijke transformatie plaatsvindt. 
• Hoewel de brochures technische documenten zijn, zijn ze zo geschreven dat iedereen ze kan lezen om meer te weten te komen over het verleden, het heden en de toekomst van de wijk en om de stedelijke ontwikkeling in hun straat, wijk en stad te leren begrijpen. 

Planning en beheer

Het project werd gedurende drie jaar beheerd door een projectdirecteur en een projectleider van de afdeling Stedelijke Toekomst en Strategie. Zij werden ondersteund door het agentschap voor stedelijke planning van Toulouse (AUAT), met vijf architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten, voor het technische deel van de brochures. 

In totaal werkten ongeveer vijftig diensten van de stad en metropool samen aan het project (vervoer, lokale democratie, milieu, stedelijke planning, economie, openbare ruimten, openbare tuinen, stedelijk erfgoed, communicatie enz.), die deelnamen aan ongeveer vijftig technische workshops. 

Architecten en vastgoedondernemingen, evenals inwoners van Toulouse, werden betrokken bij de raadplegingen.

Begroting en financiering

Totale begroting: 1 200 000 EUR, gefinancierd door de stad Toulouse. 

Aan studies werd 1 miljoen EUR besteed en aan het proces voor raadpleging van burgers 200 000 EUR. Daarnaast werd een kleine begroting uitgetrokken voor drukkosten. 

Overdraagbare ideeën

Tips van de stad/regio: 

• Zorg voor betrokkenheid van alle gemeentelijke diensten om vanaf het begin een gedeelde visie te ontwikkelen, zodat het masterplan voor de stad een mogelijkheid biedt om bestaande goede praktijken te verbeteren en inspiratie te bieden voor nieuwe projecten. 
• Zorg voor een sterke politieke steun voor het project, door alle lokaal gekozen ambtenaren bij het proces te betrekken.  
• Ga op innovatieve, ambitieuze en open wijze te werk bij het opstellen van het stedelijke masterplan, zodat het verhaal van de stad en de vastgestelde richtsnoeren echte lokale oplossingen zijn.